به نظر مى‌رسد كه مفهوم «كثرة الطروقة» به معناى نزديكى كردن نيست؛ بلكه منظور، زياد زن داشتن و سرپرستى زنان متعدّدى را به عهده داشتن است؛ زيرا در بيان علّامه مجلسى، آمده است كه: كثرة الطروقة بفتح الطاء من قولهم: طروقة الفحل أى انثاه، فالمراد كثرة الأزواج، مؤيّد اين معناى حديثى از امام صادق عليه السّلام است كه: إنّ ملكا كان على عهد يحيى بن زكريا عليه السّلام لم يكفه ما كان عليه من الطروقة حتّى تناول امرأة بغيا ...[1]. در اين حديث، تصريح شده كه آن پادشاه، به طروقه‌ها و زنانى كه داشت، بسنده نمى‌كرد و به دنبال اين بود كه با زنان ديگرى هم ازدواج كند.

بنابراين، كثرة الطروقة، اصلا به مفهوم زياد نزديكى كردن نيست تا به افراط نكردن در اين زمينه، توصيه شده باشد و اگر در حديثى از امام رضا عليه السّلام نقل شده كه:

«ثلاث من سنن المرسلين: العطر و احفاء الشعر و كثرة الطروقة»[2] يعنى «الجماع». در اين خصوص بايد گفت كه اولا، اين روايت، تكرار روايات گذشته است و عبارت «يعنى الجماع» در آنها نيست؛ و ثانيا، اين معنا، از خود راوى است و اين، در صورتى بدين شكل معنا مى‌شود كه كثرة الطروقة، به ضمّ طاء خوانده شود، همان‌طور كه مرحوم علّامه مجلسى فرموده است؛ ثالثا، راوى، كثرة الطروقة را «جماع» معنا كرده است و نه زياد جماع كردن و شايد مرادش طولانى كردن زمان جماع باشد، همان‌طور كه براى لذّت بردن زن در احاديث، به آن اشاره شده است.

در نهايت، لازم است به اين نكته توجّه شود كه اولياى دين، چون قطعا توصيه‌هايشان حكيمانه و هماهنگ با طبيعت و فطرت آدمى است، هرگز به افراط در آميزش، توصيه نمى‌كنند، همان‌طور كه به تفريط هم توصيه نمى‌نمايند. بنابراين، در تربيت جنسى از ديدگاه اسلامى بايد به پرهيز از افراط و تفريط در ارضاى غريزه جنسى، به عنوان يك اصل مهم توجه شود.

[1]. بحار الأنوار، ج 14، ص 180، ح 20.

[2]. تهذيب الأحكام، ج 7، ص 403؛ وسائل الشيعة، ج 14، ص 179؛ تحف العقول، ص 442.