هنجارها و آداب و رسوم مطلوب را رعايت نمى‌كنند و اين جريان، تا آن‌جا ادامه مى‌يابد كه منحرفان را از عمل خود بازدارد و جامعه، به ثبات موردنظر خود برسد.

در يك نگاه كلّى، نظارت اجتماعى را مى‌توان به نظارت بيرونى و درونى تقسيم كرد:

نظارت بيرونى، نظارتى است كه خارج از وجود فرد، بر وى تحميل مى‌شود؛ ولى نظارت درونى، نظارتى است كه از درون فرد سرچشمه مى‌گيرد و او را به رعايت هنجارهاى مطلوب، فرامى‌خواند.

نظارت بيرونى، خود به انواع فراوانى تقسيم مى‌شود؛ به عبارت ديگر، با روش‌هاى فراوانى مى‌توان به نظارت بيرونى پرداخت كه در اين مجال، تنها به دو روش كلّى اشاره مى‌شود.

1. نظارت رسمى و غيررسمى‌

نظارت رسمى، نظارتى است كه به صورت رسمى و طبق روش‌ها، قوانين و مقرّرات تعريف‌شده صورت مى‌گيرد و غالبا از سوى افراد، نهادها و سازمان‌هايى انجام مى‌پذيرد كه وظيفه‌شان نظارت اجتماعى است، مانند: نيروى انتظامى و قوّه قضاييه كه در برخورد با منحرفان و مجرمان، طبق قواعد تعريف‌شده‌اى، به نظارت اقدام مى‌كنند.

نظارت غيررسمى، نظارتى است كه در قالب قوانين و مقررات تعريف‌شده نباشد و معمولا همه افراد جامعه، در آن مشاركت مى‌كنند.[1] اين نوع نظارت، بيشتر در گروه‌هاى نخستين، مانند: خانواده، گروه همسالان و ... وجود دارد. روابط عاطفى و دوستانه در اين گروه‌ها، موجب تأثير بيشتر نظارت مى‌گردند.

2. نظارت اجبارى و اقناعى‌

در نظارت اجبارى، افراد، به پذيرش شيوه‌هاى زندگى و روش‌هاى رفتارى از طريق به‌كارگيرى تنبيه‌ها و مجازات، مجبور مى‌شوند؛ ولى در نظارت اقناعى، افراد

[1]. فرهنگ جامعه‌شناسى، ص 350.