شرمندگى و نگرانى شوند. حتّى ممكن است از اين‌كه بخواهند در كلاس درس بايستند، احساس نگرانى كنند. آنان در اين فكرند كه آيا نوجوانان ديگر هم در كنترل خود ناتوان‌اند؟ نوجوانان در اين دوره و زمانه، آگاه‌ترند و از نسل قبل، كمتر احتمال دارد كه نگران قاعدگى يا احتلام شبانه شوند. باوجود اين، بسيارى از پسرها و دخترها بخصوص در اوّلين سال‌هاى نوجوانى، آموزش لازم را از والدين، مدرسه يا همسالان خود نمى‌گيرند و با ترس‌هاى بى‌جا، خود را شكنجه مى‌دهند.

3. تعديل حالت‌هاى روانى‌

تغييراتى كه در سيستم عصبى و هورمونى نوجوان ايجاد مى‌شود و رشدى كه در قواى شناختى او رخ مى‌دهد، باعث ايجاد تغييراتى در خلق و خو و تمايلات نوجوان است. اين تغييرات، گاهى خانواده را به وحشت مى‌اندازد و باعث مى‌شود كه با نوجوان خود، رفتارى نامناسب داشته باشند و با دست خود، عوامل گريز او را از خانه و خانواده فراهم سازند.

از نقطه‌نظر روانى، يكى از بارزترين ويژگى‌هاى نوجوانان، «استقلال‌طلبى» آنهاست. نوجوانان، گاهى براى ثابت كردن استقلال‌طلبى خود، به لجاجت با خانواده‌ها مى‌پردازند و سعى مى‌كنند قوانين خانه و احيانا جامعه را زير پا بگذارند و رفتارهايى انجام دهند كه خلاف ميل پدر و مادر است. اين ويژگى‌ها وقتى تشديد مى‌شوند كه والدين، سعى در مقابله با فرزندان خود داشته باشند. به همين دليل است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله دوره سوم كودكى را- كه مقارن با سن نوجوانى است- دوره «وزارت» او مى‌داند.[1] يعنى وقتى كودك به سن نوجوانى مى‌رسد بايد اختياراتى در حد اختيار وزير داشته باشد؛ امّا نه بدين معنا كه مطلقا از زير نظارت والدين خارج شود. رفتار والدين با نوجوان بايد همراه با احترام و تقدير باشد، نه رفتارى كه پادشاه با رعيت عادى خود مى‌كند.

[1]. ر. ك: مكارم الأخلاق، ص 322؛ وسائل الشيعة، ج 15، ص 195.