صورت كامل‌تر و اصلاح‌شده‌اى از روش سزگين را در بررسى روايات تراجم و طبقات به كار برد.[1] ناگفته پيداست كه شناخت و بازسازى منابعِ [روايى‌] كهن‌تر كه امروزه به صورت مستقل بر جاى نمانده‌اند، بلكه تنها و تنها از لابلاى منابع متأخّر به دست مى‌آيند، بى‌اندازه در كار تاريخ‌گذارى روايات اهمّيّت دارد.[2]

موتسكى كوشيده است روش سِزگين، يعنى «بازسازى منابع كهن» را بيشتر اصلاح كند. در اين راه وى علاوه بر سند، در جستجوى معيارى ديگر بود كه بتوان با آن، نقل صحيح را از جعلى متمايز كرد. وى با پژوهشى كه راجع به يكى از متون حديثى پيش- رسمى‌[3] (قديمى‌pre -canonical ) متعلق به نيمه دوم قرن دوم انجام داد، نشان داد چندين معيار اين چنينى در دست است كه شناسايى مهم‌ترين منابعِ آن كتاب و نيز منابعِ منابعِ آن را براى ما ممكن مى‌سازد. با اين روش حجم فراوانى از روايات منسوب به يك راوى يا ناقلِ واحد را مى‌توان تا يكى دو نسل پيشتر از خودِ كتاب تاريخ‌گذارى كرد. موتسكى از نتايج به دست آمده از اين روشِ تاريخ‌گذارى، براى كنترل يا اصلاح تاريخ‌گذارى روايات منفرد كه از روش‌هاى ديگر حاصل شده بود استفاده كرد.[4] مقاله وى [راجع به مصنَّف عبد الرزاق‌] در كتاب حاضر، فصل 15، خلاصه‌اى از روش وى، يعنى «بازسازى منابع» را به دست مى‌دهد.

2. 3. رهيافت‌هاى ديگر در تحليل احاديث‌

مفاهيم و تئورى‌هاى ادبى جديد تاكنون بسيار به ندرت در پژوهش‌هاى حديثى مطرح شده‌اند. از باب نمونه، دو رساله دكترى كه در دهه 1960 ميلادى با اين‌

[1]

. Sebastian GUnther, Quellenunter suchungen zu den" MaqAtil at- TAlibiyyDn" des AbU L- Farag al- IsfAhanD) gest. 653/ 769(. Ein Beitrag zur Problematik der mundlichen und schrift lichen Uberlieferung in der mittelalt erlichen arabischen Literatur) Hildesheim, 1991(.

[2]

. See also Ella Landau- Tasseron," On the Reconst ruction of Lost Sources", in Lawrence I. Conrad, ed., History and Historiog raphy in Early Islamic Times: Studies and Perspe ctives) princeton, forth comming(.

[3]. منظور متون حديثى موجود پيش از جوامع رسمى حديثى است( مترجم).

[4]

. Harald Motzki, Anfangel Origins; idem," The Musannaf of Abd al- RazzAq"; idem," Der Figh des- ZuhrD"/" The Jurispru dence of Ibn SihAb az- ZuhrD".