ادبى جديدى را شكل داد كه به «فضيلتهاى جنگ مقدس» (فضائل الجهاد) معروف است. نخستين كتاب از اين نوع، كتاب الجهاد ابن المبارك بود. اگرچه در تأليف‌هاى بعدى از اين نوع ادبى، نام عبدالواحد بن زيد را مى‌بينيم كه معاصر ابن المبارك بود امّا هيچ نسخه‌اى از كتاب او در دست نيست. كتاب ابن المبارك عمدتاً از مطالبى تشكيل مى‌شود كه به خاطر عدم برخوردارى از معيارهايى معين، مورد پذيرش مجموعه احاديث قديمى واقع نشده ولى در عين حال در ميان پارسايان و قصه‌گويان مناطق مختلف اسلامى از اسپانياى اسلامى در غرب گرفته تا اصفهان در شمال شرقى، همچنان در جريان بوده است. اين مطالب نهايتاً راه خود را به سوى بافت فرهنگ عاميانه باز كرد هر چند كه شكل اوّليّه خود را در قالب «سنّت مذهبى» حفظ نمود. از اين‌رو اين اثر مانند داستان‌هاى عنتره، الزيريا البطّال در داستان ذات الهمّه، به صورت يك داستانِ مردمى صرف درنيامد ولى عمدتاً در حوزه‌هاى محقّقان علاقمند به ادبيّات عاميانه و زاهدانه تأثير زيادى داشت.

مرحله‌اى ميانى در توسعه اين نوع ادبى را در اثر ابن ابى زَمنين، زاهد قرن چهارم هجرى (دهم ميلادى) در اسپانياى اسلامى (الاندلس) مى‌توان يافت. بخش عمده مطالب ابن المبارك پس از تعديل و آرايش با نقش و نگارها و كليشه‌هاى جديد، در كتاب ابن ابى زمنين تحت عنوان «الگويى براى جنگجو» (قدوه الغازى) آمده است.

در دوره تعيين كننده قرون ششم تا هفتم هجرى (دوازدهم تا سيزدهم ميلادى) يعنى در زمان جنگهاى صليبى، اين نوع ادبى به اوج خود مى‌رسد. در اين مقطع زمانى، اين داستان‌ها در شكل تفصيلى خود در تأليفات خطابى مؤلّفانى چون ابن طاهر السولامى الدمشقى (تاريخ 500 هجرى/ 1106 ميلادى)، سبط ابن الجوزى (تاريخ 654 هجرى/ 1256 ميلادى) و هبة اللّه ابن عساكر (تاريخ 629 هجرى/ 1223 ميلادى) ظاهر مى‌شوند. مقايسه ميان گزارش‌هايى كه توسط ابن المبارك ذكر شده و داستان‌هاى بلند بعدى نشان مى‌دهند كه داستان‌هاى بعدى به صورت يك نوع ادبى جداگانه، حيات مستقلى پيدا كرده‌اند.

موضوع «حوريان بهشتى و شهادت در هنگام جهاد» در داستان‌هاى تاريخى نيز ظاهر مى‌شود. ساختار گزارش ماجرا در اين داستان‌ها به ساختار ادبيات مردمى و توده‌اى مربوط به حماسه (Campaign) مسلمة ابن عبدالمالك شباهت دارد كه توسط ابن اعثم‌