نام کتاب : حديث اسلامى، خاستگاه ها و سير تطور نویسنده : موتسكى، هارالد جلد : 1 صفحه : 52
شاخت و يُنبُل در فرضياتشان راجع به رشد وارونه اسانيد، تكثير اسانيد و حلقه مشترك را مورد ترديد قرار داد.[1] بنا به استدلال وى، علل مختلفى ممكن است سبب پيدايش حلقه مشترك در سندها شده باشند. كلّيت اين استنتاج نادرست است كه بگوييم پايينترين حلقه مشترك در نسل تابعين يا پس از آن، پديدآورنده يا جاعل آن حديث است. در بسيارى موارد، بهتر است اين راوى [- حلقه مشترك] را يكى از اولين مدوّنان روشمند حديث بدانيم كه مطالب را به طور حرفهاى در حلقهاى علمى به شاگردانش القا مىكرده است. با اين فرض، مىتوان پذيرفت كه منشأ روايت قديمىتر از زمان حلقه مشترك باشد. درست است كه نمىتوان انكار كرد برخى حلقههاى مشترك را با جعل يا دستكارى در سند روايت به وجود آوردهاند، امّا مدارك و شواهد كافى براى تعميم اين حكم جزيى در دست نداريم.[2] در روش تاريخگذارى حديث بر پايه تحليل سند، امورى چون پايينترين حلقه مشترك را مىتوان به مانعِ مسابقات دو يا نوار مرزى تشبيه كرد [كه گذر از آنها دشوار، امّا ممكن است]، امّا نمىتوان آن را خط فاصل و قاطع ميان نقل جعلى و اصيل دانست. ديگر احتجاج موتسكى اين است كه مىتوان در سودمندى فرضيات و روشهاى يُنبُل ترديد افكند كه وى مدعى است با اين روشها، قادر است
. Motzki, Origins, 42- 52; idem," The Prophet and the Cat", 35- 46.
نظريه رشد وارونه اسانيد را ارى رُبين هم در اين كتاب خود نقد كرده است:
Uri Rubin, The Eye of the Beholder) Princeton, 5991(, 432- 83.
وقتى مىگويم شاخت و يُنبُل فرضيه رشد وارونه و تكثير اسانيد را تعميم داده و آنها را كلى ساختهاند، مرادم اين است كه آنان خواستهاند با اين پديدهها- كه در پارهاى موارد خاص حقيقتا درست از آب در مىآيند- سير تطور و تكاملِ كل تاريخ حديث را تبيين كنند.
[2]. اين حقيقت كه راوى حلقه مشترك، يا امورى ديگر از قبيل« شيرجه» و« شبكه عنكبوتى»- كه هنگام بررسى سند با آنها روبرو مىشويم- مكرّر و پردامنهاند، لزوما نمىتواند تبيين كلى ما از اين پديدهها را اعتبار ببخشد، زيرا آسان مىتوان معيارِ تكرار فراوان را براى تأييد و اثبات برخى تبيينهاى ديگر نيز به كار برد. موتسكى درصدد نقل اين مدعا[ ى شاخت و يُنبُل] است كه در بررسى حديث به مثابه منبعى تاريخى، يك تفسير يا يك روش خاص مىتواند تمام پرسشهاى مطرح در آن حوزه را تبيين و حل كند.
نام کتاب : حديث اسلامى، خاستگاه ها و سير تطور نویسنده : موتسكى، هارالد جلد : 1 صفحه : 52