القضايا مبوَّبٌ‌[1] را در شمار عناوين آثار مبوَّب مى‌توان يافت. گاه برخى از اين كتاب‌ها مانند كتابٌ مبوَّب فى الفرائض‌[2] به موضوع خاصى اختصاص يافته‌اند. به برخى از مؤلّفان يك اثر مبوَّب و يك اثر غير مبوَّب نسبت داده‌اند.[3] در اين موارد هر چند وجود مستقل هر دو اثر به گونه مستقل بعيد نيست، بايد به اين احتمال توجّه كرد كه اثر اوّلى (مبوَّب) تنظيم يافته اثر دوم باشد. در واقع به شهادت صريح رواياتى از آن دوره، مى‌دانيم كه اثرى واحد گاه به هر دو شكل نقل مى‌شد؛[4] و در پاره‌اى موارد، نام مبوِّب يا تنظيم كننده اثر را نيز به كتاب مى‌افزودند. مثلًا كتاب المشيخه، نوشته حسن بن محبوب سرّاد (متوفاى 224 ق) دست كم دو تنظيم كننده داشته است: يكى احمد بن حسين بن عبد الملك كه آن را به ترتيب الفبايى راويان (على أسماء الرجال) (اصل مسند) تدوين كرده‌[5] و ديگرى داوود بن كوره (يا كوزه)، استاد كلينى كه آن را براساس موضوع (على معانى الفقه) (اصل مصنَّف) مرتب كرده است.[6] همچنين معروف است كه داوود بن كوره كتاب النوادر تأليف احمد بن محمّد بن عيسى را از حالت غير مبوَّب به شكل مبوَّب در آورده است.[7]

[1]. اسماعيل بن أبى‌خالد محمّد بن مهاجر الأزدى( نجاشى، رجال، ص 18؛ طوسى، فهرست، ص 55).

[2]. رِفاعة بن موسى( نجاشى، رجال، ص 119).

[3]. سعد بن سعد بن أحوص أشعرى قمى( نجاشى، رجال، ص 127). ابن‌بابويه را صاحب دو اثر با عنوان كتاب العلل دانسته‌اند. يكى از اين دو كه به نام علل الشرائع هم معروف است، مبوَّب بوده و ديگرى نه( نجاشى، رجال، ص 276 و 278). از آنجا كه تنها كتاب نخست به دست ما رسيده است، نمى‌توان درباره نسبت اين دو كتاب با يكديگر سخنى گفت.

[4]. فى المثل كتاب الحلال والحرام اثر على بن جعفر الصادق( نجاشى، رجال، ص 176).

[5]. نجاشى، رجال، ص 58؛ طوسى، فهرست، ص 26، استرآبادى، منهج المقال، تهران، 1306، ص 34.

[6]. نجاشى، رجال، ص 114؛ طوسى، فهرست، ص 133.

[7]. همان جاها. نيز نگاه كنيد به نجاشى، رجال، ص 60؛ طوسى، رجال، 472؛ طوسى، فهرست، ص 47.