هجرت در نهج البلاغه، عنوان بخش پنجم و پايانى رساله است، كه به صورت موضوعى بحث را پى مى‌گيرد.

پس از بررسى واژه‌هاى «هجرت» و «مهاجرين» در نهج البلاغه در فصل اوّل، به تبيين اصل هجرت در نگاه امير المؤمنين عليه السلام در فصل دوم مى‌پردازد.

در فصل سوم يك تقسيم‌بندى را از قول امير مؤمنان كه در نامه‌هاى هفدهم و بيست و هشتم نهج البلاغه آمده با عنوان طلقاء در مقابل مهاجرين را توضيح داده است.

در فصل چهارم، منزلت هجرت و مهاجران نزد امير المؤمنين عليه السلام را، در پنج عنوان فرعى ترسيم مى‌نمايد و سرانجام، در فصل پنجم و پايانى رساله با عنوان تعرّب بعد از هجرت، به سخن امير المؤمنين عليه السلام در خطبه صد و نود و دوم نهج البلاغه پرداخته، كه بازگشت مردم به خوى جاهليت قبل از اسلام را خبر داده است.

464. هجرت و مهاجرت در قرآن و حديث‌

، ورده مسعودزاده، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث، دانشكده الهيات و ادبيات عرب، دانشگاه آزاد اسلامى كرج، استاد راهنما:

دكتر محمّد على لسانى، استاد مشاور: دكتر يوسف فضايى، 1378، 148 ص.

هجرت چه حركتى است؟ نظر فلاسفه و جامعه‌شناسان در باره هجرت چيست؟

هجرت‌هاى باطنى و معنوى و سير و سلوك چه جايگاهى دارد؟ هجرت با طى طريق چه نسبتى دارد؟ منازل داراى چه طريقى است؟ اراده چه نقشى در طى طريق دارد؟ اينها، سؤالاتى كه در اين تحقيق به آن پاسخ داده شده است.

اين پايان‌نامه، مشتمل بر مقدمه و سه بخش است:

بخش اوّل، كلّيات بحث است كه در آن معانى لغوى و اصطلاحى «هجرت»، زمينه‌هاى اجتماعى و تاريخى، فلسفه هجرت پيامبران، و هدف از هجرت تبيين گشته است.

در بخش دوم، به بررسى آيات و روايات در باب هجرت پرداخته شده است. در اين بخش، ضمناً معيار اصلى در هجرت، هجرت در نهج البلاغه، تشخيص جهت و مسير، اهمّيّت شناخت هجرت، انواع هجرت، درجات هجرت، احكام هجرت، هجرت‌هاى واجب و حرام و مستحب، هجرت در احاديث نبوى، هجرت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مبدأ تاريخ‌