442. نقش ايرانيان در تدوين و نشر حديث تا پايان قرن چهارم هجرى‌

، فاطمه سادات تهامى، دكترى علوم قرآن و حديث، دانشكده علوم انسانى دانشگاه تربيت مدرس، استاد راهنما: دكتر سيّد جعفر شهيدى، اساتيد مشاور: دكتر سيّد محمّد باقر حجتى، حجةالاسلام محمّد على مهدوى‌راد، 1377، 706 ص.

آيا ايرانيان در تدوين حديث، نقش بنيادين داشته‌اند يا فقط در گزارش و نقد آن مؤثر بوده‌اند؟ محدّثان ايرانى، در زمينه شرح وتفسير حديث چه كارهايى كرده‌اند؟ بررسى و ارزيابى اين خدمات، شناخت ويژگى كارهاى ايرانيان در كشف دقايق و طرح نكات مؤثر در تخريج و تدوين و نشر حديث، و شرح حال كوتاه از 6294 حديثگو و حديثدان ايرانى در چهار سده نخستين هجرى، از نكات مورد بحث در اين رساله است.

رساله، شامل پيش‌گفتار و سه بخش است:

در بخش يكم، ضمن بررسى كلّيات بحث از قبيل تعريف واژگان، سير گسترش اسلام در ايران و حضور ايرانيان در جزيرة العرب، پيش از اسلام را مد نظر قرار داده و نقش ايرانيان در يمن را نيز بازگو نموده است.

وى، بخش دوم را به سير حديث و علوم حديثى در ايران اختصاص داده، و به بررسى ظهور و گسترش حديث و محدّثان در ايران جايگاه محدّثان ايرانى در ميان محدّثان ساير بلاد اسلامى مشاهير محدّثان ايرانى و آثار آنها در ايران و ساير بلاد اسلامى، و معرفى حافظان ايرانى پرداخته است.

در بخش سوم، به معرفى راويان و محدّثان ايرانى در چهار سده نخستين هجرى مى‌پردازد، و از هر شهر و ديارى، محدّثانى را كه استقصا نموده، معرفى و خدمات او را بيان مى‌كند.

در پايان، محدّثان ايرانى كه بدون انتساب به شهر خاصى، با عنوان «الفارسى» ياد شده‌اند را معرفى نموده، فهرستى از زادگاه‌ها و خاستگاه‌هاى راويان و محدّثان ايرانى را ارائه مى‌نمايد ..

443. نقش تاريخ در نقد و بررسى حديث‌

، كمال صحرايى اردكانى، دكترى علوم قرآن و حديث، دانشكده اصول دين قم، استاد راهنما: دكتر محمّد على مهدوى‌راد، استادان مشاور: حجة الاسلام احمد عابدى و حجة الاسلام مهدى مهريزى، 1385، 282 ص.

اين تحقيق، به دنبال پاسخگويى به اين پرسش‌ها است كه: تاريخ در ارزيابى و نقد حديث چه نقشى داشته و اين نقش را چگونه ايفا كرده است؟ مورخان و محدّثان‌