انسان‌سازى و اصلاح نفوس، زدودن ناسپاسى و ايجاد حالت شكر، رشد و شكوفايى، و رسيدن به كمال را از حكمت‌هاى آزمايش الهى برشمرده است.

بخش چهارم را به جلوه‌هاى آزمايش اختصاص داده است. اين جلوه‌ها عبارت‌اند از:

اولاد، احوال، جهاد، حج، شهوات، كه هر يك از موارد را توضيح داده است.

در بخش پنجم، به معرفى الگوهاى موفق پرداخته است. اين الگوها عبارت‌اند از:

ابراهيم عليه السلام، سليمان عليه السلام، داوود عليه السلام، ايوب عليه السلام، يونس عليه السلام.

عوامل موفقيت، عنوان بخش ششم است. در اين بخش، به بررسى نقش توجّه به خدا در آزمون‌هاى زندگى، توجّه به حضور خدا در جريان تمامى امور، و بررسى نقش فضايل اخلاقى در آزمون‌هاى زندگى پرداخته است.

9. آسيب‌شناسى دين و ديندارى و تربيت دينى در «نهج البلاغه»

، رضا على حسنوديان، كارشناسى ارشد علوم تربيتى و روان‌شناسى، دانشگاه علّامه طباطبايى، استاد راهنما: دكتر محمّد حسن آموزگار، استاد مشاور: دكتر سعيد بهشتى، 1385، 211 ص.

اين پژوهش، درصدد پاسخگويى به چند سؤال است: مفهوم آسيب‌شناسى دين و ديندارى و تربيت دينى چيست؟ آيا آسيب به حقيقت دين بر مى‌گردد، يا به شيوه ديندارى و نوع معرفت دينى؟ آسيب به ديندارى چه وجوه و مراتبى دارد؟ آيا اين امورد در نهج البلاغه مطرح گرديده است؟

آنچه در اين تحقيق آمده، به طور خلاصه بدين شرح است كه آسيب به ديندارى، وجوه و مراتب مختلف كه عدم فهم عميق دين، ضعيف شدن رفتارها و باورهاى دينى، بى‌اعتقادى وبى‌ايمانى، ويا گزينشى عمل كردن‌نسبت به‌دستورات دينى است.

از نظر حضرت على عليه السلام، بزرگ‌ترين مصيبت‌ها، آسيب به دين است؛ لذا در بيانات آن حضرت رويكرد به آسيب‌شناسى دين، به طور جدى مطرح شده است.

از ديدگاه امام على عليه السلام، عوامل آسيب‌رسان به دين و ديندارى، هم درون‌دينى هستند و هم برون‌دينى، كه از مهم‌ترين آنها اين موارد است: اكراه و اجبار در دين، بد فهميدن دين، تحريف مفاهيم دينى، ايجاد تكلف در دين و ديندارى، موانع سياسى و اجتماعى در مسير تربيت دينى و ....