و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند يا به هر كدام آنها يك مُد طعام بدهد و چنانچه انجام دادن هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها را كه ممكن است بايد انجام دهد.

«مسأله 1752» اگر روزه‌دار دروغى را به خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و يا جانشينان آن حضرت عليهم السلام نسبت دهد، بنابر احتياط كفاره جمع، به تفصيلى كه در مسأله پيش گفته شد، بر او واجب مى‌شود.

«مسأله 1753» اگر روزه‌دار عملى را كه حرام است و روزه را باطل مى‌كند، انجام دهد- مثلًا شراب بخورد و يا با همسر خود در حال حيض جماع نمايد- و پس از آن عمل ديگرى را كه روزه را باطل مى‌كند، انجام دهد، چه آن عمل حلال باشد، مانند آب نوشيدن و چه حرام باشد، مثل شراب خوردن، بنابر احتياط واجب بايد يك كفّاره جمع بدهد و كافى است.

«مسأله 1754» اگر روزه‌دار عملى را كه حلال است و روزه را باطل مى‌كند انجام دهد- مثلًا آب بياشامد- و بعد عمل ديگرى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، چه آن عمل حلال باشد، مثل آب نوشيدن و چه حرام باشد، مثل شراب خوردن، يك كفّاره كافى است.

«مسأله 1755» اگر روزه‌دار آروغ بزند وچيزى در دهان او بيايد، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه او باطل است و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره نيز بر او واجب مى‌شود و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلًا هنگام آروغ زدن خون يا غذايى كه از صورت غذا بودن خارج شده به دهان او بيايد و عمداً آن را فرو برد، بايد قضاى آن روزه را بگيرد و بنابر احتياط، كفاره جمع نيز بر او واجب مى‌شود.

«مسأله 1756» اگر نذر كند كه روز معيّنى را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز روزه خود را باطل كند، بايد قضاى آن را به جا آورد و چنانچه عمداً آن را باطل كرده باشد، بايد علاوه بر قضا، كفّاره نيز بپردازد و كفّاره آن همان كفّاره مخالفت با قسم است كه در مسأله 3302 بيان شده است.

«مسأله 1757» اگر به گفته كسى كه مى‌گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا بر او واجب مى‌شود و اگر با اين كه خودش مى‌توانسته بررسى‌