مى‌برم. با توجه به اين كه اين كاروان دار، در حقّ حجّاج اجحاف مى‌كند، آيا رفتن اين شخص با اين روش به حج كه سبب اجحاف در حقّ حجّاج شده، شرعى است و كفايت از حَجّة الاسلام مى‌كند؟

پاسخ: اگر عمل او اجحاف در حقّ حجّاج محسوب شود، جايز نيست و اگر به سبب آن به حج برود، صحّت حجّش محلّ اشكال است.

استطاعت بدنى‌

[1875] سؤال 39: كسى كه مأيوس از به دست آوردن استطاعت بدنى است و براى خود، جهت انجام دادن حج نايب مى‌گيرد و بعدها استطاعت بدنى پيدا مى‌كند، آيا دوباره لازم است حَجّة الاسلام را خودش به جا آورد يا خير؟

پاسخ: با عدم استطاعت بدنى، چنانچه قبلًا حج بر او مستقر نشده باشد، نايب گرفتن براى حج، واجب نيست و در صورتى كه استطاعت بدنى براى او حاصل شود، چنانچه استطاعت مالى و طريقى او باقى باشد، بر او واجب است حج انجام دهد و چنانچه حج بر او مستقر شده بوده و سپس استطاعت بدنى را از دست داده و نايب گرفته است و بعداً استطاعت بدنى پيدا كرده، چنانچه استطاعت مالى هم داشته باشد، به احتياط واجب خودش حَجّة الاسلام به جا آورد؛ ولى اگر استطاعت مالى نداشته باشد، وجوب انجام دادن حج بر او معلوم نيست.

[1876] سؤال 40: كسى كه بعد از انجام عمره تمتّع و قبل از مُحرم شدن براى حج، بر اثر سكته يا تصادف بى هوش مى‌شود و او را با همان حال به وطنش بر مى‌گردانند و بعد از ماه ذى الحجّه به هوش مى‌آيد، آيا تكليفى دارد يا خير؟

پاسخ: در فرض مذكور، چنانچه اولين سال حصول استطاعت او بوده، چون قدرت بدنى نداشته، حج بر او واجب نبوده است و هر گاه در آينده، ساير شرايط استطاعت او باقى باشد و سلامتى خود را نيز باز يابد، بايد حج به جا