سازگارى ندارند،[332] در ضمير ناخودآگاه و عمق جان انسان، نگرانى توليد مى‌كنند و باعث درد و رنج مى‌شوند. در روايتى از امام على عليه السلام آمده:

فَالمُتَمَتِّعونَ مِنَ الدُّنيا تَبكي قُلوبُهُم وَإِن فَرِحوا، وَيَشتَدُّ مَقتُهُم لِأَنفُسِهِم وَإِن اغتُبِطوا بِبَعضِ ما رُزِقوا.[333]

برخورداران از دنيا دل‌هاشان گريان است، هر چند [به ظاهر] شاد باشند و از خويشتن سخت بيزارند، گرچه به سبب پاره‌اى از آنچه از دنيا نصيبشان شده، مورد غبطه ديگران باشند.

به عكس، انسان‌هايى كه در مكتب اسلام پرورش يافته‌اند، حتّى در شرايط سخت زندگى، نگرانى ندارند؛ بلكه در عمق جان، احساس رضايت و شادى مى‌نمايند. بنا بر اين، براى دستيابى به بهترين الگوى شادى، پرهيز از شادى‌هاى ناروا و باطل، ضرورى است.

پيش از اين نيز توضيح داديم كه تصحيح بينش در ارتباط با شناخت عوامل شادى و غم، و واقع‌گرايى در غم‌ها و شادى‌ها، نخستين اقدام لازم جهت درمان غم‌هاى بيهوده است.[334] همه مواردى كه در فصل نهم تحت عنوان «شادى‌هايى كه اندوه در پى مى‌آورند» آمده، در واقع، نمونه‌هايى از خطاهاى انسان در تشخيص عوامل شادى‌آفرين و حزن‌آوراند. به سخن ديگر، شادى‌هاى نكوهيده، شادى كاذب است و اگر انسان، ديده واقع‌بين داشته باشد، مى‌داند نه تنها شادى در اين موارد، روا نيست، بلكه به حكم عقل، اندوه بايد جايگزين شادى گردد.

5- 3- 1. شاد شدن براى رو آوردنِ دنياى نكوهيده‌

از نظر اسلام، لذايذ دنيوى، به دو دسته تقسيم مى‌شوند: لذّت‌هايى كه مقدّمه نشاط

[332]. ر. ك: ص 179( آسيب‌هاى عملى).

[333]. ر. ك: ص 436 ح 660.

[334]. ر. ك: ص 44( درمان‌هاى معرفتى).