نوشتههايى نيز به امام رضا (ع) نسبت داده شده كه در ميان آنها،
احاديث صحيفه امام رضا (ع)، از اعتبار ويژهاى برخوردار است. در ميان آثار منسوب
به امام رضا (ع)، چند نوشته ديگر نيز وجود دارد كه مهمترين آنها، رساله ذهبيه و
فقه الرضا (ع) است. رساله ذهبيه، در مسائل پزشكى است كه گويا امام رضا (ع) آن را
به درخواست مأمون، نگاشته است، هر چند برخى پژوهشگران، بعضى از مطالب آن را از
امام نمىدانند.
فقه
الرضا (ع) نيز كتابى است در فقه كه بسيارى از دانشمندان، در درستى انتساب آن به
امام، ترديد دارند و مىتوان گفت كه نگاشته ايشان نيست.
روزگار
امام جواد (ع)
امام
جواد (ع) در سال 203 هجرى در هشت سالگى به امامت رسيد و در سال 220 هجرى به شهادت
رسيد. متأسّفانه احاديث چندانى از امام نهم، به جا نمانده است؛ زيرا در اين دوران،
حسّاسيتهاى حكومت، بيشتر شد و از سويى، در دوران امام رضا (ع)، احاديثِ نامنظّم
«اصول چهارصدگانه»، در كتابهاى حديثى منظّم و موضوعىاى به نامِ «جوامع» تدوين
شده بود و عالمان با مراجعه به اين كتابها، مسائل جديد را براى مردم، بازگو
مىكردند.
عامل
ديگرى كه سبب كاهش احاديث امام جواد (ع) شد، مراجعه مردم به عالمان شيعه، بنا بر
سفارش امامان بود؛ چرا كه پيشوايان معصوم، با اين روش، مردم را براى دوران غيبت،
آماده مىكردند تا مردم بتوانند در زمان غيبت، پاسخ مسائل خويش را در يابند.
امام
جواد (ع) در اين دوران، با كتابتِ حديث، به نشر معارف اسلامى پرداخت، به گونهاى
كه حدود يك سوم از احاديث امام جواد (ع) به صورت نوشته بوده است. شيوه ديگرى كه
امام جواد (ع) براى نشر حديث برگزيد، شيوه مناظره و احتجاج است. امام، از آغازين
روزهاى امامتش، با پاسخهاى قوى به پرسشهاى دانشمندان، گستره دانش خويش را نمايان
ساخت، به گونهاى كه در برخى متون مىخوانيم كه امام در يك مجلس، به سى هزار
مسئله، پاسخ داد. هر چند پرسيده شدن اين تعداد