شناخت دوست و دشمن دقت كند و تأثير دوستى را به خوبى دريابد. در حديثى از پيامبر آمده است:[309]

لا تزالُ امّتى بِخَيرٍ ما تَحابُّوا وَتَهادَوا وادَّوا الامانَةَ.[310]

امت من تا هنگامى كه يكديگر را دوست بدارند، به يكديگر هديه دهند و امانتدارى كنند، سعادتمند خواهند بود.

شناخت دشمن نيز براى جوان اهميت دارد. دشمن توانمندى‌هاى جوان را به خوبى مى‌شناسد و از اين رو دام‌هاى خود را مى‌گستراند تا ذهن و جسم جوان را تصرف كند. مؤثرترين دشمن آدمى همان هواهاى نفسانى اوست كه لحظه‌اى از وى جدا نمى‌شود. پيامبر (ص) فرمود:

أعدى عَدُوّك نفسُكَ الَّتى بَينَ جَنبيكَ.[311]

دشمن‌ترين دشمنانت نفسِ توست كه در ميان دو پهلوى تو جاى دارد.

شيطان، نفس و انسان‌هاى شيطان‌صفت همگى در شمارِ دشمنانِ آدمى هستند و جوان در محاصره دشمنان پيدا و نهان است كه همواره بايد گريزگاهى از مكر آنان فراهم آورد. در متون دينى برخى دام‌ها و راه‌كارهاى شيطان شناسانده شده است كه شناخت آن‌ها سبب هوشيارى جوان خواهد شد.

برخى از راه‌كارها و دام‌هاى شيطان عبارت است از: خودنمايى زنان‌[312]، خلوت كردن با نامحرمان، چشم‌چرانى، بيكارى و همنشينى با بَدان زمينه نفوذ شيطان را فراهم مى‌آورد. نمونه‌اى از روايات اهل بيت (عليهم السلام) عبارت است از:

امام صادق (ع):

النَظَرُ سَهمٌ مِن سِهامِ ابليسَ مسمومٌ‌[313]؛

[309]. براى شناخت اهميت دوست به ص؟؟؟ مراجعه كنيد.

[310]. عيون اخبار الرضا، ج 2 ص 29 ح 25.

[311]. عدة الداعى، ص 314.

[312]. حكمت‌نامه جوان، ص 237 ح 411 به نقل از امالى طوسى، ص 339 ح 692.

[313]. حكمت‌نامه جوان، ص 224 ح 391 به نقل از كافى ج 5 ص 559 ح 12.