نمونه پيش از آن كه نظر اسلام را در باره دنيا بيان كنند، تمامى احاديثى كه در نكوهش و مدح دنيا بوده است را فراهم مى‌آوردند و آن گاه محدوده نكوهش و مدح دنيا را از منظر پيشوايان معصوم (عليهم السلام) تعيين مى‌كردند. گِردآورى «خانواده حديث» گاه از گستردگى فهم ابتدايى حديث مى‌كاهد و گاه فهمِ ابتدايى ما را گسترش مى‌دهد. براى نمونه در حديثى از پيامبر (ص) مى‌خوانيم:

يا عَلى لا تَمزَح فيذهب بَهاؤُكَ.[129]

اى على شوخى نكن كه ارج و احترامت از ميان مى‌رود.

و در حديث ديگرى از امام على (ع) مى‌خوانيم:

المِزاحُ يُورِثُ الضَغائِنَ.[130]

شوخى، كينه‌ها را بر جاى مى‌نهد.

اين دو حديث هر گونه شوخى كردن را نكوهش مى‌كند امّا در كنارِ حديث زير مى‌توان دريافت كه بيش از اندازه شوخى كردن پسنديده نيست:

كَثرةُ المِزاحِ يَذْهَبُ بِماءِ الوَجه.[131]

شوخى زياد، آبرو را مى‌برد.

شيوه كنار هم نهادن احاديث و كشف ارتباط ميان آن‌ها نيازمندِ انس فراوان با حديث و فرا گرفتن قواعدى است كه برخاسته از روش منطقى و عمومى در ارتباطهاى زبانى انسان‌هاست. انسان‌ها براى فهمِ سخنان همديگر مجموعه سخنان را كنار هم قرار مى‌دهند و آنگاه به تحليل سخن مى‌پردازند.

براى دست‌يابى به مقصود اصلى امام در هر موضوعى، افزون بر كنار هم نهادن روايات يك موضوع، نيازمند مراجعه به احاديث متعارض و متضاد با آن موضوع هم هستيم. در اين مرحله پژوهشگر با مراجعه به احاديثى كه مفهوم آن در برابر مفهوم‌

[129]. مكارم الأخلاق، ج 2، ح 2656.

[130]. تحف العقول، ص 86.

[131]. الأمالى، صدوق، ص 223، ح 4.