سنجه غلط: بزرگ‌شمارى مصيبت‌

يكى از چيزهايى كه در دوران بلا اتفاق مى‌افتد، بزرگ‌نمايى سختى‌هاست. معمولًا افراد، سختى‌ها را بزرگ‌تر از آنچه هستند، ارزيابى مى‌كنند. پيامد اين كار، افزايش غير معقول فشار روانى است كه سبب غير قابل تحمّل شدن موقعيت و بى‌تابى فرد مى‌گردد و وى را به نارضايتى مى‌كشاند. حوادثْ در واقع، آن‌قدر بزرگ نيستند كه ما تصوّر مى‌كنيم. اگر انسان، دنيا را بسيار مهم بشمارد و آن را محلّ راحتى بداند، سختى‌هاى آن، بسيار بزرگ جلوه مى‌كند و تحمّل مصيبت‌هاى آن نيز بسيار دشوار مى‌گردد. مهمْ شمردن دنيا، فقدان‌ها و محروميت‌هاى آن را بسيار بزرگ‌تر از آنچه هست، نشان مى‌دهد و بدين‌سان، فشار روانى حاصل از آن، بسيار سنگين مى‌گردد.

سنجه صحيح: كوچك‌سازى بلا

اگر مشكلاتْ كوچك شوند و يا دست كم، به اندازه خود ديده شوند، صبر و رضامندى به وجود مى‌آيد. يكى از عوامل موفّقيت در زندگى، برخوردارى از «هنر كوچك‌سازى» سختى‌هاست. نخست بايد سختى‌ها را كوچك شمرد و سپس آنها را تحمّل كرد. حتى اگر مشكلات و بلاها واقعاً نيز سخت و دشوار باشند، بايد آنها را كوچك شمرد تا امكان تحمّل آن فراهم آيد. اين كار، موجب تحمّل‌پذيرى بيشتر سختى‌ها مى‌گردد. اصل كوچك‌سازى، نقش مهمّى در كاهش تنيدگى‌ها دارد. براى كوچك كردن سختى‌ها از روش‌هاى متعدّدى مى‌توان استفاده كرد كه در ادامه به آنها مى‌پردازيم.

يك. مقايسه صعودى در ناخوشايند

در دوران ناخوشايند، با استفاده از عنصر مقايسه، مى‌توان موقعيت را مهار كرد و رضامندى را به دست آورد؛ امّا سؤال اين است كه چه مقايسه‌اى موجب كاهش فشار روانى حاصل از مشكلات و سختى‌ها مى‌شود؟ مقايسه در اين موقعيت نيز دو قسم است: مقايسه كاهنده فشار روانى و مقايسه افزاينده فشار روانى. امّا نكته مهم و قابل توجّه اين كه نوع مقايسه‌اى كه موجب كاهش يا افزايش فشار روانى مى‌گردد، با مقايسه در خوشايند، متفاوت است. در توضيح اين مطلب بايد گفت كه محور مقايسه در اين دو موقعيت، متفاوت است. در آن جا محور اين بود كه چگونه مى‌توان خوشايندى را افزايش داد. لذا خوشايندها با يكديگر مقايسه مى‌شدند؛ اما در اين جا سخن اين است كه چگونه مى‌توان ناخوشايندى را كاهش داد. لذا ناخوشايندها با يكديگر سنجيده مى‌شوند. بنا بر اين، مقايسه صعودى در آن جا يعنى مقايسه با خوشايندى بالاتر و مقايسه نزولى يعنى مقايسه با خوشايندى پايين‌تر. امّا مقايسه صعودى در اين جا يعنى مقايسه با مشكلات بيشتر و مقايسه نزولى يعنى مقايسه با مشكلات كمتر. بر همين اساس، در آن جا مقايسه مطلوب، مقايسه‌