فصل سوم: ساختار شادكامى‌

از مسائل اساسى در شادكامى، به دست آوردن ساختار آن است. مراد از ساختار، چارچوب و ابعاد مختلف شادكامى و نحوه ارتباط آنها با يكديگر است. در اين بحث بايد مشخّص شود كه شادكامى، از چه مؤلّفه‌هايى تشكيل شده است و چه الگويى از ارتباط ميان آنها برقرار است؟ وقتى ساختار و چارچوب شادكامى به دست آمد، آن‌گاه مى‌توان عوامل هر كدام را بررسى نمود. همچنين وجود چارچوبى مشخّص، به كل مباحث جهت مى‌دهد و از بيراهه رفتن جلوگيرى مى‌كند و در عين حال، حوزه مطالعات اسلامى آن را نيز مشخص مى‌سازد؛ چرا كه روشن مى‌شود چه موضوعاتى از مباحث اسلامى بايد مورد مطالعه قرار گيرند.

مطالعه منابع اسلامى نشان مى‌دهد كه شادكامى در اسلام، دو مؤلّفه دارد: يكى «نشاط» و ديگرى «رضا». در توضيح اين امر بايد گفت كه ساختار شادكامى از يك سو بايد با تعريف سعادت، و از سوى ديگر بايد با واقعيت‌هاى زندگى، متناسب باشد. گفتيم كه سعادت، بر اساس تعريف، سه مؤلّفه اساسى دارد: خير، سرور و پايدارى. همان گونه كه پيش‌تر گذشت، خير، مربوط به ماهيت آن چيزى است كه انسان در زندگى با آن رو به رو مى‌شود و سرور، به بُعد هيجانى زندگى اشاره دارد و پايدارى، به بُعد زمانى آن دو. بنا بر اين، سعادت وقتى به دست مى‌آيد كه از يك سو رَوَند زندگى، مبتنى بر خير باشد و از سوى ديگر، با سرور و خرسندى همراه باشد و در عين حال، اين دو پايدار باشند، نه مقطعى و موقّتى. پس سعادت، حالتى است پايدار از زندگى شاد (سرور) و خوب (خير).

اگر بخواهيم زندگى خير و خير بودن زندگى را در عينيت آن به روشنى ببينيم، بايد ابعاد مختلف زندگى را بررسى كنيم. زندگى از يك منظر به دو بخش «رويداد» ها و «تكليف» ها تقسيم‌