بر اساس متون دينى، دنيا، در حقيقت، برخوردارى چند روزه‌اى اندك است. سپس، همچون سراب از ميان مى‌رود و به سان ابر، پراكنده مى‌شود.[855] دير فراهم مى‌آيد و اندك به كار مى‌آيد و زود از كف مى‌رود[856] و اوقات دنيا، اگرچه بلند باشد، كوتاه است و بهره‌مندى از آنها، هرچند بسيار باشد، اندك است.[857]

اگر انسان به اين حقيقت توجّه كند كه آنچه را از دست داده يا به دست نياورده، اندك بوده است، دچار تنيدگى و فشار روانى نمى‌گردد. مهم اين نيست كه در واقع، آن شى‌ء، كوچك است يا بزرگ؛ مهم اين است كه ما آن را كوچك بدانيم يا بزرگ. اگر چيز مهمّى مثل «دين» را از دست بدهيم، ولى آن را ناچيز بشماريم، به خاطر فقدان آن، خيلى ناراحت نمى‌شويم؛ امّا اگر چيز بى‌ارزشى را از دست داده باشيم، ولى آن را مهم بشماريم، به شدّت ناراحت مى‌شويم. پس آنچه در تنيدگى و نارضايتى مهم است، تصوّر ماست. براى كسب رضايت از زندگى و مهار تنيدگى، بهتر است تصوّرات خود را از نعمت‌هاى دنيا اصلاح كنيم و آنها را با واقعيت، مطابقت نماييم.

چهار. ناپايدار بودن‌

از جمله واقعيت‌هاى دنيا، ناپايدارى آن است. انسان اگر مى‌خواهد زندگى موفّق و رضايت‌بخشى داشته باشد، بايد به چيزى و جايى دل ببندد كه پايدار و تغييرناپذير باشد. «آنچه را نپايد، دل‌بستگى نشايد». امّا برخى افراد چون دوست دارند كه اين حالت، پايدار باشد، آن را پايدار مى‌دانند! در حقيقت، ميل به «پايدار بودنِ» مطلوب، به «پايدار دانستنِ» مطلوب تبديل مى‌شود و بديهى است كه ميان اين دو، تفاوت زيادى وجود دارد. كسانى كه بخواهند راحت و آسوده زندگى كنند، بايد به اين واقعيتْ باور داشته باشند كه دنيا ناپايدار است. در اين صورت، ورود مصيبت، برايشان غير منتظره نيست و از پيش، آمادگى مقابله با آن را دارند. از اين‌رو، بخشى از متون دينى، به آشكار ساختن اين واقعيت اختصاص دارند. خداوند متعال در قرآن كريم با بيان مَثَلى، ناپايدارى دنيا را اين گونه توصيف مى‌كند:

(إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها أَتاها

[855]. امام على( ع): إنَّما الدُّنيا مَتاعُ أيامٍ قَلائِلَ، ثُمَّ تَزولُ كما يزولُ السَّرابُ، وتُقشَعُ كما ينقَشِعُ السَّحابُ( غرر الحكم، ح 3890؛ عيون الحكم والمواعظ، ص 178، ح 3671).

[856]. امام على( ع): إنَّما الحَياة الدُّنيا مَتاعٌ؛ ومَتاعُ الدُّنيا بَطى‌ءُ الاجتِماعِ، قَليلُ الانتِفاعِ، سَريعُ الانقِطاعِ( تنبيه الخواطر، ج 2، ص 102).

[857]. امام على( ع): أوقاتُ الدُّنيا وإن طالَت قَصيرَة، وَالمُتعَة بِها وإن كثُرَت يسيرَة( غرر الحكم، ح 2188؛ عيون الحكم والمواعظ، ص 67، ح 1698).