- همانند مستأجر

ناملايمات خانه غير دائمى و خانه‌اى كه ملك شخصى انسان نباشد نيز چندان بى‌تاب كننده نيست. خانه دائمى و ملكى، بايد بى عيب و نقص و همراه با شادى و سرور باشد. كسانى از ناملايمات دنيا رنجور مى‌شوند كه آن را خانه خود و منزلگاه هميشگى‌شان پنداشته‌اند و از اين واقعيت، غافل اند كه خانه دنيا موقّتى است و ما هيچ مالكيتى نسبت به آن نداريم. كسانى كه به اين واقعيتْ توجّه دارند، در برابر سختى‌هاى آن، بردبار و مقاوم مى‌شوند. به همين جهت، امام كاظم (ع) مى‌فرمايد:

كن فِى الدُّنيا كساكنِ دارٍ لَيسَت لَهُ، إنَّما ينتَظِرُ الرَّحيلَ.[849]

در دنيا همانند ساكن خانه‌اى باش كه مال او نبوده، همانا منتظر كوچ است.

خلاصه سخن، اين كه اگر انسان به واقعيت ناپايدارى دنيا باور داشته باشد و دنيا را آن گونه كه هست بشناسد، در برابر ناملايمات آن، بى‌تابى نمى‌كند و فشارهاى روانى، او را آزار نمى‌دهد. نارضايتى‌ها و ناله‌هاى ما به خاطر آن است كه به «واقعيت دنيا» واقف نيستيم.

سه. ناچيز بودن‌

يكى از علل بى‌تاب شدن در برابر سختى‌ها اين است كه بهره‌هاى دنيا را بسيار زياد و مهم مى‌شمريم. اگر انسان، چيزى را بسيار مهم بداند، به خاطر به دست نياوردن و يا از دست دادن آن، به شدّت غمين و اندوهگين مى‌گردد. شدّت تنيدگى، بسته به جايگاهى است كه شى‌ء از دست رفته يا به دست نيامده، نزد فرد دارد. كسى كه دنيا و بهره‌هاى دنيا را بزرگ بشمارد، تحمّل فقدان آن را ندارد؛ امّا اين تصوّر، مطابق واقع نيست. قرآن كريم مى‌گويد:

(أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلى‌ أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتاعُ الدُّنْيا قَلِيلٌ وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى‌.[850] آيا نديدى كسانى را كه به آنان گفته شد: [فعلًا] دست از جنگ بداريد و نماز برپا داريد و زكات بدهيد؛ ولى وقتى كه كارزار بر آنها مقرّر شد، به ناگاه گروهى از آنها از مردم (مشرك) مى‌ترسيدند، مانند ترسيدن از خدا يا بالاتر از آن، و گفتند: پروردگارا! چرا بر ما جنگ را مقرّر داشتى؟ چرا ما را تا مدّتى كوتاه مهلت ندادى؟ بگو: بهره دنيا ناچيز است و آخرت براى كسى كه تقوا پيشه كند، بهتر است و ذرّه‌اى به شما ستم نخواهد رفت).

[849]. تحف العقول، ص 398؛ بحار الأنوار، ج 78، ص 313، ح 1.

[850]. سوره نساء، آيه 77.