وَالعِلمِ بِاللَّهِ كفَى‌ءِ الظَّلالِ.[841]

دنيا را همانند منزلى قرار ده كه در آن فرود آمدى، سپس از آن كوچ كردى، يا همانند مالى قرار ده كه در خوابت آن را يافته‌اى و چون بيدار شدى، چيزى از آن را با خود نديدى. همانا من اين را به عنوان مَثَل برايت نقل كردم؛ چون دنيا نزد اهل خِرَد و آگاه از خدا همانند سايه است.

جالب اين كه در اين حديث تصريح شده كه موضع اتخاذ شده در باره دنيا، معلول شناخت خدامحور است. اين همان چيزى است كه مبناى اصلى شادكامى را تشكيل مى‌دهد.

- همانند پُلى بر رودخانه‌

كسى كه براى رفتن به يك سفر سياحتى يا زيارتى بايد از رودخانه‌اى گذر كند، همه حواسش را به پل متوجّه نمى‌سازد. نه ناملايمات پل، او را رنج مى‌دهد و نه بناى ماندن روى پل را دارد. واقعيتْ اين است كه دنيا همانند پلى براى گذر به آخرت است. امام صادق (ع) يكى از پندهاى لقمان به فرزندش را اين چنين نقل مى‌كند:

اجعَلِ الدُّنيا بِمَنزِلَةِ قَنطَرَةٍ عَلى نَهرٍ جُزتَ عَلَيها وتَرَكتَها ولَم تَرجِع إلَيها آخِرَ الدَّهرِ.[842]

دنيا را همانند پلى بر نهرى بدانيد كه از آن مى‌گذريد و آن را ترك مى‌كنيد و تا پايان روزگار، ديگر به آن برنمى‌گرديد.

كسى كه به اين واقعيت واقف شود، چگونگى وضع ظاهرى دنيا براى او خيلى مهم نخواهد بود. اين، يك اصل است. براى او مهم اين نيست كه پل چگونه است و در روى پل، چه بر او مى‌گذرد؛ مهم اين است كه بتواند از آن بگذرد و به مقصد برسد. اساساً به ظواهر و تزيينات امور موقّتى و يك‌بار مصرف، آن قدر اهميت داده نمى‌شود. لذا نه نبود آن مشكل‌ساز مى‌شود و نه از دست دادن آن مسئله‌ساز.

- مثل مسافر

سفر، وسيله است نه هدف و زمان آن، كوتاه است نه دائمى. از اين رو با اين كه سفر، ناملايماتى دارد، امّا براى رسيدن به مقصد و به جهت موقّتى بودن آن، تحمّل مى‌شود. اگر انسان، دنيا را يك‌

[841]. الكافى، ج 2، ص 133، ح 16؛ تنبيه الخواطر، ج 2، ص 194؛ بحار الأنوار، ج 73، ص 36، ح 17؛ حلية الأولياء، ج 3 ص 187. نيز، ر. ك: الأمالى، طوسى، ص 296، ح 582؛ الزهد، حسين بن سعيد، ص 50، ح 133؛ مشكاة الأنوار، ص 270؛ كشف الغمّة، ج 2، ص 121.

[842]. الكافى، ج 2، ص 135، ح 20؛ بحار الأنوار، ج 13، ص 425، ح 19.