است، بخواهيم و اگر آنچه را خواستيم نشد، دلگير و مأيوس نشويم. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد: هرگاه آنچه را خواستى نشد، آنچه را كه هست، سخت مگير[827] و اهميت نده كه چگونه هستى.[828]

دو. گذرگاه بودن‌

اگر انسان را موجودى بدانيم كه دنيا، انتهاى زندگى او باشد و بشر، ظرف ديگرى براى زندگى نداشته باشد و اگر دنيا را جايگاهى بدانيم كه براى خود اصالت دارد و كمالش در فراهم بودن نعمت‌هايش باشد، در آن صورت، كاستى‌ها و فقدان‌هايش بسيار دردناك و غير قابل تحمّل مى‌شوند و برخوردارى‌هايش بسيار با اهميت و سرمست كننده خواهند شد؛ امّا آيا تصوّر ما با واقعيتْ هماهنگ است؟ واقعيت اين است كه نه دنيا همه هستى است و نه حيات انسان، محدود به اين دنياست. دنيا، نه تنها قطعه‌اى از حيات و بلكه مقدّمه و زمينه‌ساز حيات اصيل و پايدار بشر است و انسان، نه تنها محدود به اين دنيا نيست، بلكه دنيا و زندگى دنيوى او مزرعه آخرت است.[829] پس دنيا و زندگى دنيوى انسان، اصالت ندارد و همه چيز انسان در آن، تعريف و معنا نمى‌شود. ما اين جا به دنيا مى‌آييم؛ امّا براى دنيا آفريده نشده‌ايم. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

فَفِى الدُّنيا حُييتُم ولِلآخِرَةِ خُلِقتُم.[830]

در دنيا حيات يافتيد و براى آخرت، آفريده شُديد.

دنيا نيز همه چيز هستى نيست و اين جا همه حيات انسان نيست. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

الدُّنيا خُلِقَت لِغَيرِها ولَم تُخلَق لِنَفسِها.[831]

دنيا براى غير آن آفريده شده، و براى خودش آفريده نشده است.

پيامبر (ص) نيز مى‌فرمايد:

إنَّكم خُلِقتُم لِلآخِرَةِ وَالدُّنيا خُلِقَت لَكم.[832]

به درستى كه شما براى آخرت آفريده شده‌ايد و دنيا براى شما آفريده شده است.

اگر زندگى انسان، محدود به اين دنيا نيست و دنيا توقّفگاهى براى حيات جاويد است، پس نه كاستى‌هاى آن آزاردهنده و غير قابل تحمّل است و نه برخوردارى‌هاى آن فريبنده.

[827]. إذا لَم يكن ما تُريدُ، فَلا تُبَل ما كنُتَ( نهج البلاغة، حكمت 69).

[828]. إذا لَم يكن ما تُريدُ، فَلا تُبَل كيفَ كنتَ( غرر الحكم، ح 11038).

[829]. پيامبر خدا( ص): الدُّنيا مَزرَعَة الآخِرَة( عوالى اللآلى، ج 1، ص 267؛ تنبيه الخواطر، ج 1، ص 183).

[830]. عيون أخبار الرضا( ع)، ج 1، ص 298، ح 56؛ الأمالى، صدوق، ص 110؛ مشكاة الأنوار، ص 269.

[831]. نهج البلاغة، حكمت 463؛ بحار الأنوار، ج 73، ص 133، ح 136.

[832]. شعب الإيمان، ج 7، ص 360، ح 10581؛ تنبيه الغافلين، ص 238، ح 309.