مردم، سه گروه اند: زاهدِ ثابت‌قدم، شكيباى ايستاده در برابر هواى نفس، و دنياخواهِ پيرو خواهش‌هاى خويش. زاهد، نه براى آنچه خداوند به او مى‌دهد، بسيار شادمانى مى‌كند، و نه بر آنچه از دستش مى‌رود، بسيار افسوس مى‌خورد.

به اعتقاد امام على (ع)، زاهد در برابر مال حرام، صبور است و به خاطر نعمت‌هاى خدا شكور؛[705] لذا به پيامدهاى منفى دارايى، گرفتار نمى‌شود.

از منظرى ديگر، يكى از سختى‌هاى مؤمن در دنيا، انزوا و فقدان عزّت اجتماعى در ميان دنياداران است. وجود زهد سبب مى‌شود كه مؤمن از خوارى خود در دنيا بى‌تابى نمى‌كند و به دنياپرستان و عزّت دنيا، اهمّيتى نمى‌دهد.[706]

همچنين در طرف مقابل، تصريح شده كسى كه رغبت به آخرت و معنويت داشته باشد، باكى ندارد كه چگونه روزگار را مى‌گذراند: در خوشى يا ناخوشى. پيامبر خدا (ص) مى‌فرمايد:

أفضَلُ النّاسِ مَن عَشَقَ العِبادَةَ فَعانَقَها وأَحَبَّها بِقَلبِهِ وباشَرَها بِجَسَدِهِ وتَفَرَّغَ لَها، فَهُوَ لا يُبالى عَلى مَا أصبَحَ مِن الدُّنيا عَلى عُسرٍ ام عَلَى يُسرٍ.[707]

برترينِ مردم، كسى است كه عاشق عبادت گردد. پس در آغوشش بگيرد و با دلش دوستش بدارد و با پيكرش هم‌آغوشش گردد و خود را وقف آن سازد، و در نتيجه، نسبت به دنيا چنان بى‌اعتنا شود كه اهميت ندهد كه در آسايش است يا سختى.

زهد، نه تنها موجب كنترل واكنش‌هاى منفى مى‌گردد، بلكه پس از آن، واكنش مثبت نيز ايجاد مى‌كند. به همين جهت، زاهد اگر در هر نوع گرفتارى‌اى باشد، سپاس‌گزار است و اگر در رفاه باشد شگرگزار. امام على (ع) در باره شخص زاهد تصريح مى‌كند كه:

إن أمسى عَلى عُسرٍ حَمِدَ اللهَ، وإن أصبَحَ عَلى يسرٍ شَكرَ الله، فَهُوَ الزّاهِدُ.[708]

اگر در تنگ‌دستى بام خود را به شام رسانْد، حمد خدا را به جاى آورَد، و اگر در آسايش و رفاه، شام خويش را به بام رسانْد، شكر خداى را بگزارد. چنين كسى زاهد است.

ايشان در كلام ديگرى مى‌فرمايد:

الزاهدون فى الدنيا ... إن أصابَهُم يُسرٌ شَكَروا، وإن أصابَهُم عُسرٌ صَبَروا.[709]

[705]. الزّاهِدُ فِى الدُّنيا مَن لَم يغلِبِ الحَرامُ صَبرَهُ، ولَم يشغَلِ الحَلالُ شُكرَهُ( دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث، ج 2، ص 46، ح 815).

[706]. پيامبر خدا( ص): يا أبا ذَرٍّ، إنَّ المُؤمِنَ لَم يجزَع مِن ذُلِّ الدُّنيا، ولَم يبَل مِن أهلِها وعِزِّها( همان، ص 50، ح 288).

[707]. الكافى، ج 2، ص 83، ح 3.

[708]. الجعفريات، ص 232.

[709]. مستدرك الوسائل، ج 12 ص 44.

امام على( ع): الزاهِدُ عندنا ... إن أصبَحَ على يُسرٍ شَكَرَ اللهَ( همان جا).