7/ 35

سَجدَةُ الشُّكرِ

528. الإمام الصادق عليه السلام: سَجدَةُ الشُّكرِ واجِبَةٌ عَلى كُلِّ مُسلِمٍ، تُتِمُّ بِها صَلاتَكَ و تُرضي بِها رَبَّكَ و تُعجِبُ المَلائِكَةَ مِنكَ، و إنَّ العَبدَ إذا صَلّى ثُمَّ سَجَدَ سَجدَةَ الشُّكرِ فَتَحَ الرَّبُّ تَعالَى الحِجابَ بَينَ العَبدِ و بَينَ المَلائِكَةِ فَيَقولُ: يا مَلائِكَتِي انظُروا إلى عَبدي أدّى قُربَتي و أتَمَّ عَهدي ثُمَّ سَجَدَ لي شُكرًا عَلى ما أنعَمتُ بِهِ عَلَيهِ، مَلائِكَتي ما ذا لَهُ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ: يا رَبَّنا، رَحمَتُكَ، ثُمَّ يَقولُ الرَّبُّ تَعالى: ثُمَّ ما ذا لَهُ؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ: يا رَبَّنا، جَنَّتُكَ، فَيَقولُ الرَّبُّ تَعالى: ثُمَّ ما ذا؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ: يا ربَّنا، كِفايَةُ مُهِمِّهِ، فَيَقولُ الرَّبُّ: ثُمَّ ما ذا؟ فَلا يَبقى شي‌ءٌ مِنَ الخَيرِ إلّا قالَتهُ المَلائِكَةُ، فَيَقولُ اللّهُ تَعالى: يا ملائِكَتي، ثُمَّ ما ذا؟ فَتَقولُ المَلائِكَةُ: يا رَبَّنا، لا عِلمَ لَنا، فَيَقولُ اللّهُ تَعالى: لأشكُرَنَّهُ كَما شَكَرَني، و اقبِلُ إلَيهِ بِفَضلي، و اريهِ رَحمتي‌[757].

529. عَليُّ بنُ الحَسَنِ بنِ عَليِّ بنِ فَضّال عَنِ الإمامِ الرِّضا عليه السلام: السَّجدَةُ بَعدَ الفَريضَةِ شُكرًا للّهِ تَعالى ذِكرُهُ عَلى ما وَفَّقَ العَبدَ مِن أداءِ فَرضِهِ، و أدنى ما يُجزي فيها مِنَ القَولِ أن يُقالَ: شُكرًا للّهِ شُكرًا للّهِ ثَلاثَ مَرّاتٍ.

قُلتُ: فَما مَعنى قَولِهِ: شُكرًا للّهِ؟ قالَ: يَقولُ: هذِهِ السَّجدَةُ مِنّي شُكرًا للّهِ عَلى ما وَفَّقَني لَهُ مِن خِدمَتِهِ و أداءِ فَرضِهِ، و الشُّكرُ موجِبٌ لِلزّيادَةِ، فَإِن كانَ فِي الصَّلاة تَقصيرٌ تَمَّ بِهذِهِ السَّجدَةِ[758].

7/ 35 سجده شكر گذاردن‌

528. امام صادق عليه السلام: سجده شكر بر هر مسلمان واجب است، با آن نمازت را كامل مى‌كنى، پروردگارت را خشنود مى‌سازى و فرشتگان را به شگفتى مى‌آورى. همانا آنگاه كه بنده نماز خواند و سپس سجده شكر گزارد، پروردگار متعال پرده از ميان او و فرشتگان بر مى‌گيرد و مى‌گويد: اى فرشتگان من به بنده‌ام بنگريد كه با عبادتش به من تقرّب جست و پيمانم را به پايان برد. سپس براى من به خاطر شكر نعمتهايى كه به او بخشيده‌ام، سجده كرد. فرشتگانم، چه چيزى براى اوست؟ پس فرشتگان مى‌گويند: اى پروردگار ما، رحمت تو. سپس پروردگار مى‌گويد: ديگر چه؟ و فرشتگان مى‌گويند: اى پروردگار ما، بهشت تو. پس پروردگار متعال مى‌گويد: ديگر چه؟ و فرشتگان مى‌گويند: اى پروردگار ما، حل مشكلاتش. پس پروردگار مى‌گويد: ديگر چه؟ و هيچ چيز از نيكيها نمى‌ماند، جز اينكه فرشتگان مى‌گويند. سپس خداوند تعالى مى‌گويد: اى فرشتگان من ديگر چه؟ و فرشتگان مى‌گويند: اى پروردگار ما، هيچ نمى‌دانيم. پس خداوند متعال مى‌گويد: از او قدردانى مى‌كنم همان گونه كه او مرا سپاس گزارد و با فضل و بخششم به او روى مى‌كنم و رحمتم را بدو نشان مى‌دهم.

529. على بن حسن بن على بن فضال از امام رضا عليه السلام: سجده شكر گزاردن پس از نماز واجب در برابر توفيقى است كه خداوند يادش بلند باد به بنده داده تا واجبش را انجام دهد. و كمترين چيزى كه از گفتار در آن كفايت مى‌كند اين است كه سه مرتبه «شكرا للّه» گفته شود.

گفتم: معناى اين گفته: «شكرا للّه» چيست؟ فرمود: مى‌گويد: اين سجده از من است براى سپاسگزارى از خداوند كه مرا توفيق خدمت و انجام واجبش داد و شكر سبب افزونى است. پس اگر در نماز كوتاهى كرده با اين سجده، آن را كامل مى‌كند.

[757] التهذيب: 2/ 110/ 415، الفقيه: 1/ 333/ 979، مكارم الأخلاق: 2/ 38/ 2086 كلّها عن مرازم.

[758] علل الشرائع: 360/ 1، الفقيه: 1/ 333/ 978 عن أبي الحسن الأسديّ عن الإمام الصادق عليه السلام و فيه صدره إلى قوله:« ثلاث مرّات» مع تفاوت في اللفظ.