اظهار نظر بسیاری از فقها ـ در قرنهای
پیاپی و تا زمان حاضر ـ این است که شهادت به ولایت، جزء
اذان نمیباشد، لیکن در اینکه ذکری محبوب است و عموم روایات
به آن گویاست و با آن، شهادت به توحید و رسالت، کاملمیشود و میتوان
آن را به نیتِ مطلق قصد قربت و امید مطلوبیت (و به صیغههای
مختلف) آورد، هیچ کس خدشه نکرده است.[92]
جانِ کلام را در این زمینه، سید
بحرالعلوم (م1212هـ) بیان میدارد که در
توصیف اذان میسراید:
[91]. کشف الظلام: ص 142
(نسخه خطی، رقم 91، مؤسسه کاشف الغطا).
[92]. نوروز
علی بَسطامی (معروف به فاضل بسطامی ، متوفای سال 1309
قمری) در کتاب «فردوس التواریخ: ص 430»
مینگارد : «چنین به خاطر دارم که قریب شصت سال قبل از
این ، در مسجد گوهرشاد ، در نمازهای جماعت مؤذّنین میگفتند
: أَشهَدُ أَنَّ مُحمّداً رسولُ الله وابنَ عَمِّه وزوجَ ابنته وخلیفتَهُ
بلا فصل ، أَمیرُ المؤمنین ، علي بن أبي طالب .
و این طریق ، محل ایراد نیست و به
جمیع روایات هم ـ که در این باب وارد شده ـ عمل نموده ، و شکوه
و امارتِ آن سرور هم ظاهر است» (م).