اقداماتش محدود سازند ؛ چراكه وي در حكم خود اجتهاد ورزيد به رغم آنكه میدانست پيامبر و
ابوبكر و عمر ، نماز را در مِني تمام خواندند .
و با اين نگرش ،
نمیتوان ديگر صحابه و خلفا را (مانند معاويه ، يزيد ، عبدالملك بن مروان) به نصوص صادر از پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم محدود كرد ؛ زيرا آنان نيز آنچه را
بر زبان میآورند ، اجتهادشان است!
از امام علی علیهالسلام رسيده است كه فرمود :
وَاعْلَموا عبادَ الله أَنَّ المُؤمن يَسْتَحِلُّ
العامَ مَا اسْتَحَلَّ عاماً أوّلَ ، ويُحَرِّمُ العامَ ما حَرَّم عاماً أوّلَ . وَأَنَّ ما
أَحْدَثَ النّاسُ لا يُحِلُّ لكم شيئاً مِمّا حُرِّم عليكم ، ولكِنَّ
الحلالَ ما أَحَلَّ اللهُ وَالحرامَ ما حَرَّمَ اللهُ ؛
و بندگان خدا ، بدانيد كه
مؤمن ، اين سال چيزي
را حلال میشمارد ، كه سال نخست
حلال دانسته ؛ و اين سال آن
را حرام میداند كه سال نخست حرام شمرده ، و بدعتي را
كه مردم پديد آوردند ، چيزي را كه
بر شما حرام است حلال نمیكند . حلال چيزي
است كه خدا آن را روا كرده ، و حرام چيزي
است كه خدا آن را ناروا شمرده .[800]
و در سخن ديگر ، آن
حضرت میفرمايد :
وَأَنْزَلَ عليكم الكتابَ تبياناً لكلِّ شيء وعَمَّرَ
فيكم نبيَّه أزماناً حتّی أَكْمَلَ له وَلكم فيما أنزلَ مِن كتابه دينَهُ
الَّذي رَضِيَ لنفسه ، وَأَنْهی إليكم عَلَی لسانه
مَحَابَّةُ مِنَ الأعمال وَمَكارِهَهُ ونواهيه وأوامره ،
وألْقی إليكم المَعْذِرةَ وَاتَّخَذَ عَلَيْكم الحُجَّةَ ، وَقَدَّمَ
إليكم بالوَعيد ، وَأَنْذَرَكُم بين يَدَيْ عذاب شديد ؛
و قرآن را كه بيان دارنده هر چيز است بر شما
فرو فرستاد ، و پيامبر
خويش را روزگاري ميان شما زندگاني داد ، تا با آيهها
كه در كتاب
[800]. نهج البلاغه (ترجمه دكتر
سيّد جعفر شهيدي): 184، ضمن خطبه 176.