روايت شده كه وي مسلمانان را به نوشتنِ احكامي كه آن‌ها را روز فتح مكّه بر زبان آورد ،[20] دستور داد ، چيست؟

يا اينكه حضرت (پس از هجرت به مدينه) به كتابت احكام زكات و مقادير آن امر كرد و در دو صحيفه نوشته شد (كه در خانه ابوبكر صدّيق و ابوبكر بن عمرو بن حزم محفوظ باقي ماند)[21] چه معنايي دارد؟

واين سخن پيامبر كه فرمود «اُكْتُبوا ولا حَرَج» (بنويسيد و باكي بر نوشتن حديث نيست) و عبارات ديگري كه همسان آن است و به صراحت مسلمانان را به نوشتن و تدوين احكام و سنّت نبوي تشويق می‌كند ، چه معنايي می‌تواند داشته باشد؟

بدین‌سان ، می‌توان دريافت كه كتابت و تدوين حديث ، در عهد رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ممنوع نبود و شيخين حديث آن حضرت را در ايام حياتش ننوشتند ، بلكه خليفه اول پس از وفات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم احاديث را نوشت و مُدَوَّن ساخت .

كتابت و تدوين دانش ، از چيزهايي است كه قرآن حكيم بر آن تأكيد می‌ورزد :

ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ ؛[22] 

ن (نون) سوگند به قلم و آنچه می‌نويسند .

الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ؛[23] 

سوگند به كسي كه به قلم آموخت .

وَلا تَسْئَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيراً أَوْ كَبِيراً  ؛[24] 

و از نوشتن ريز و درشت آن ، ملول نشويد .

فَاكْتُبُوهُ ؛[25] 

[20]. صحيح بخاري 1: 53، حديث 12 (و جلد 6، ص2522، حديث 6586).

[21]. تاريخ الفقه الاسلامي (دكتر محمّد يوسف): 173.

[22]. سوره قلم (68) آیه 1.

[23]. سوره علق (96) آیه 4.

[24]. سوره بقره (2) آیه 282.

[25]. سوره بقره (2) آیه 282.