واقعيّت آگاه سازد .

گفت : آري ، كسي ولي امرِ اين امّت شد كه عالم [و آگاه به احكام دين[ نبود ، سؤال شد ]پاسخ را نمی‌دانست و به صحابه روي آورد و[ از مردم می‌پرسيد ، آنان جواب‌های مختلف می‌دادند ]به اين ترتيب آراي گوناگون رواج يافت و ميان مردم اختلاف در احكام پديد آمد] .[483] 

صحابه و دریافتِ حديث از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم

ابن حَزم و ديگر بزرگان اشاره دارند كه زندگي و سختي روزگار ، به صحابه فرصت نمی‌داد كه از علم پيامبر بيشتر استفاده كنند ، ابن حَزْم می‌نويسد :

هركس می‌داند كه : صحابه ، در اطراف رسول خدا در مدينه گرد آمدند و در تنگناي شديد قرار داشتند و در پي تأمين نيازهاي زندگي‌شان برمي آمدند .

گرسنگي ، پيامبر و ابوبكر و عمر را از خانه درآورد .

بعضي مشغولِ معامله در بازار بودند و بعضي در حال رسيدگي به نخل‌هایشان .

هر وقت كمترين فرصتي می‌يافتند ، طائفه‌ای نزد رسول خدا حضور می‌يافتند .

این‌ها حقايقي انكارناپذيرند ، ابو هُرَيْرَه می‌گويد :

برادران مهاجرم را تجارت مشغول ساخت و برادران انصارم را باغباني و زراعت ؛ و من مردي مسكين بودم كه در بحرانِ گرسنگي به قوتي بسنده كردم و با رسول خدا همدم شدم[484] .

[483]. شرح الاخبار 1: 196؛ در كتاب سليم بن قيس 2: 105،‌ حديثي نزيك به اين،‌ آمده است.

[484]. صحيح بخاري 1: 55،‌ حديث 118؛ و جلد 2،‌ ص827،‌ حديث 2223 (لفظ حديث از اين مأخذ است)؛ صحيح مسلم 4: 1939،‌ حديث 2492؛ مسند احمد‌ 2: 240،‌ حديث 7273.