«خالص استرآبادی»

قرن 10 یا 11ه-.ق.

یکی دیگر از شعرای «استرآباد» که در قرن ده یا یازده ه-. ق. می زیست، «خالص استرآبادی» متخلّص به «نجیبا» است.

او را معاصر «شاه سلیمان صفوی» و نیز معاصر «شاه عباس کبیر» معرفی کرده اند.

از شرح احوال وی همین قدر می دانیم که پس از تحصیل و نیل به مقام ادبی، سفری به «مکه ی مکرمه» انجام داد و هنگام بازگشت، در «اصفهان» سکونت اختیار نمود. گفته می شود نجیبای استرآبادی در «کتابخانه ی سلطنتی اصفهان» مشغول به کار شد.

گاهی او را «خالصای استرآبادی» و گاهی «نجیبای استرآبادی» می نویسند.

آثار:

1. دیوان شعر

ظاهراً حدود 250 بیت قصیده، غزل و مثنوی از اشعار نجیبای استرآبادی است. نویسنده محترم «مفاخر استرآباد» این اثر را با عنوان «تحفه العالم» معرفی کرده است. لیکن در فهرست دانشگاه «تهران» با نام شعر خالص استرآبادی ثبت شده است.

نسخه های خطی:

1 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران» به شماره 46/2465 در 239 برگ، کتابت سال 1104ه-.ق. به خط نستعلیق ریز «محمد قاسم» موجود است.

هم چنین در «کتابخانه ی ملی جمهوری اسلامی ایران» 2 نسخه ی خطی به شماره 7/2819/ف و 21/225/ف با عنوان «جنگ شعر» به ترتیب در 238 برگ، کتابت سده 13ه-.ق. و 216 برگ، کتابت سده 12ه-.ق. موجود است که اشعار شعرای زیادی از جمله خالصای استرآبادی را ثبت کرده است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

2. گلستان خیال

شاعر در این اثر، با سرودن مثنوی های زیبا، «اورنگ آباد»، از توابع ایالت «مهاراشترا»ی «هند» را وصف کرده است.

نسخه های خطی:

نسخه ی خطی آن به دست نیامد لیکن «افشار» در «مقالات فارسی» گزارشی از این اثر در اختیار قرار داده است.

در فهرست نسخه های خطی «موسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم روسیه» یک نسخه ی خطی با عنوان «گلستان خیال» در 459 برگ و کتابت سال 1194ه-.ق.، به شاعری با تخلص یا نام «فرحت» نسبت داده شده است. از نظر نگارنده، هیچ کدام از شاعران شناخته شده، با تخلص، شهرت، نسبت یا نام «فرحت» اثری، با عنوان «گلستان خیال» ندارند، لذا نسخه ی اشاره شده قابل بررسی است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

منابع:

تذکره ی صبح گلشن 50؛ تذکره ی نصرآبادی 327؛ الذریعه 9/1177؛ ریاض الشعرا داغستانی 1/741؛ شعرای مازندران و گرگان 314؛ فرهنگ نامه ی مفاخر استرآباد و جرجان 1/214-215؛ فهرست مقالات فارسی 1/32ش.