بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) - الخوئي، السيد ابوالقاسم

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 598

سپاس انگيزه هاى مختلفى دارد و به همه اين علل و انگيزه هاى چهارگانه حمد، در اين سوره اشارت رفته و علت اختصاص آن به ذات اقدس پروردگار روشن گرديده است.
توضيح اين كه: در جمله «الحمد للّه» به كمال و لياقت ذاتى پروردگار كه اولين علت و انگيزه حمد و سپاس است، اشاره گرديده است كه ذات اقدس پروردگار تمام صفات كمال را دارا و از تمام عيوب و نقايص منزه و مبراست و در نتيجه ذاتا سزاوار تمام انواع و اقسام حمدها و ثناهاست.
در جمله «رب العالمين» به انگيزه دوم حمد اشاره شده است كه خلق و ايجاد تمام موجودات، نعمت وجود و هستى، تربيت روحى و جسمى و تمام عوامل رشد و پرورش همه و همه از خداست و بايد در برابر اين همه احسان و نيكى، او را حمد و سپاس گفت.
جمله «الرّحمن الرّحيم» انگيزه سوم حمد و سپاس را بيان مى كند و مى گويد: چون خداوند، رحمان و رحيم و سرچشمه رحمت است. بايد به احسان و نيكى ها و الطاف و مراحم وى اميدوار بود و به اقتضاى همان توقع و اميدوارى به احسان و عنايت هاى خداوند است كه بايد او را ستود و حمد و ثنايش نمود، با در نظر گرفتن اين نكته معلوم مى شود كه آيه «الرّحمن الرّحيم» در سوره حمد تكرارى و يا براى تأكيد نيست، بلكه در مرحله اول (در آيه «بسم اللّه» براى تيمن و تبرك و در مرحله دوم براى بيان علت اختصاص داشتن تمام حمد و سپاس به خدا آمده است.
جمله «مالك يوم الدّين» نيز انگيزه و علت چهارم حمد و سپاس را بازگو مى كند و انسان را به اين حقيقت متوجه مى سازد كه پايان و برگشت تمام اعمال و امور همه انسان ها به اوست، حكومت و سلطنت روز بازپسين با اوست. حساب و مجازات اعمال تنها در دست اوست. پس بايد از او بترسيم و از مخالفت او بپرهيزيم و او را حمد و ثنا بگوييم و سپاس گزارش باشيم.
با بيان و تفسير ديگر: منظور از «مالك يوم الدين» و صاحب روز جزا اين است كه آن روز، روز عدل و دادگسترى است. روز بذل و بخشش خداوند است و چون اين دو صفت يعنى عدل و بخشش و كه در آن روز از آن ها كاملا برخوردار مى شوند، از صفات جمال و عظمت الهى است، به ناچار بايد خدا را در مقابل اين دو صفت بزرگ، ستود و حمد و ثنايش نمود همان طوركه در برابر عنايت وى كه در اين جهان به انسانها مى رسد، سزاوار حمد و ثنا مى باشد.
اين بود، تفسير قسمت اول سوره حمد و به يارى خدا در فصل آينده به تفسير دومين بخش سوره كه آيه عبادت و استعانت مى باشد، خواهيم پرداخت.

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 598

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست