پنجم: قدرت داشتن بر تسليم‌

؛ پس بيع پرنده مملوك در حالى كه در هوا مى‌پرد و ماهى مملوك وقتى در آب رها شده و چهارپاى فرارى جايز نيست. و اگر فروشنده بر تسليم آن توانايى نداشته باشد ولى مشترى قدرت گرفتن آن را داشته باشد ظاهر آن است كه صحيح باشد.

گفتارى در مورد خيارات‌

خيارات چند قسم است:

اول: خيار مجلس‌

هنگامى كه بيع واقع شد، خريدار و فروشنده مادامى‌كه جدا نشده‌اند خيار (حق به هم زدن معامله) دارند؛ پس اگر و لو به يك قدم از هم جدا شدند و عرفاً جدا شدن با آن يك قدم صدق كرد، خيار از دو طرف ساقط مى‌شود و بيع لازم مى‌گردد. و اگر هر دو از مجلس معامله جدا شوند ولى خودشان با هم باشند خيار باقى مى‌ماند.

دوم: خيار حيوان‌

هركس حيوانى را بخرد براى او از وقت عقد تا سه روز خيار ثابت است. و در اينكه فروشنده نيز در صورتى كه ثمن حيوان باشد، اين خيار را داشته باشد اشكال است، بلكه نبود آن خالى از قوت نيست.

مسأله 1- اگر مشترى در حيوان تصرفى كند كه نوعاً دلالت بر رضايت دارد و غالباً كشف از رضايت او مى‌كند، خيار او ساقط مى‌شود، مانند نعل زدن چهارپا و بريدن سم و چيدن مو و رنگ نمودن آن، بلكه و رنگ نمودن موى آن (بدون چيدن) و غير اين‌ها، ولى هر تصرفى و انجام هر كارى جزء تصرفات كاشف از رضايت محسوب نمى‌شود مانند سوار شدن آن به مقدارى كه قابل توجه نباشد و علف و آب دادن به آن.

مسأله 2- اگر حيوان در مدت خيار تلف شود از مال بايع است؛ پس بيع باطل مى‌شود و مشترى اگر ثمن را به بايع داده به او مراجعه مى‌كند.