نام کتاب : ترجمه تحرير الوسيلة (نشر آثار) نویسنده : خمینی، سید روح الله جلد : 1 صفحه : 194
نيز چنين است (كه اگر هر دو سجده را در يك ركعت ترك كند نماز باطل مىشود) خواه (اين زياد كردن و كم كردن) عمدى باشد و خواه سهوى، بنا بر اين اگر سهواً يك سجده را اضافه يا كم كند، نماز باطل نمىشود. و لازم است براى سجده، خم شده و طورى پيشانى را (بر زمين) بگذارد كه مسمّاى سجده تحقق يابد و همين (خم شدن و نهادن پيشانى بر زمين) ميزان ركن و معيار زياد كردن عمدى و سهوى است.
و در سجده چيزهاى ديگرى لازم است كه در ركن بودنش دخالتى ندارند:
از آن جمله: سجده كردن روى شش عضو (كه بايد روى زمين گذاشته شود): دو كف دست و دو زانو و دو انگشت بزرگ پا. و بايد باطن دو كف دست به زمين برسد و احتياط (واجب) آن است كه دستها طورى بر زمين نهاده شود كه عرفاً بگويند تمام كف دستها روى زمين نهاده شده است و اين در حال اختيار است. اما در صورت اضطرار، همين كه گفته شود كف دستها به زمين نهاده شده كفايت مىكند و اگر فقط بر جمع نمودن انگشتان به سمت كف دست و سجده نمودن روى آنها قدرت داشته باشد، به همان اكتفا مىكند و اگر بر اين مقدار هم توانايى نداشت، گذاشتن پشت دست (روى زمين) كافى است و چنانچه اين هم به جهت قطع شدن دست و مانند آن، ممكن نبود، هرچه را كه به كف دست نزديكتر است روى زمين مىگذارد. و اما زانوها واجب است طورى باشد كه بگويند بر روى قسمت روى زانوها سجده نموده است اگر چه تمام آن را روى زمين نگذارد. و اما دو انگشت بزرگ پاها بنابر احتياط (واجب) بايد مراعات نوك آنها را بنمايد (كه به زمين برسد). و واجب نيست همه پيشانى به زمين برسد، بلكه مسمّاى سجده كردن با پيشانى كفايت مىكند. و اين مسمّى به مقدار سر انگشت تحقّق پيدا مىكند، و احتياط (مستحب) آن است كه به مقدار يك درهم باشد، همچنان كه احتياط (مستحب) آن است كه اين مقدار از پيشانى كه به زمين مىرسد از يك قسمت باشد نه چند نقطه پراكنده؛ هرچند كه بنابر اقوى فرقى ندارد، بنا بر اين سجده بر دانههاى تسبيح، در صورتى كه آنچه پيشانى به آن مىرسد به مقدار سر انگشت باشد جايز است. و بايد چيزى را كه مانع مباشرت (و رسيدن پوست) پيشانى به محل سجود است برطرف نمود، خواه چرك باشد يا غير چرك، و خواه در پيشانى باشد يا در محل سجود، حتى اگر در سجده اول، به
نام کتاب : ترجمه تحرير الوسيلة (نشر آثار) نویسنده : خمینی، سید روح الله جلد : 1 صفحه : 194