از آنچه گذشت بار ديگر اين نكته تاييد مى شود كه حق قضا درباره برخى از مبادى معرفت شناسانه همواره متعلق به علومى است كه در معرض نظر معرفت شناسى قرار داشته و مقدم بر آن هستند , بنابراين معرفت شناس در هر صف و يا رديف از مراتب مترتبه علوم كه قرار بگيرد هرگز حق ندارد به دليل آن كه از بيرون ناظر به جريان و تحولهاى ساير علوم است خود را بى نياز از آن بخش از آگاهيهايى بداند كه مبادى او را از درون آن علوم تامين مى كنند

معرفت عرفانى و كلام اشعرى

براى تبيين نياز معرفت شناس به آگاهى از درون علومى كه به داورى درباره آنها مى پردازد به ذكر يك مثال بسنده مى كنيم , هر چند كه مثالهايى ديگر نيز مى توان عرضه كرد

ممكن است فردى درباره معرفت دينى و يا عرفانى برخى از مشاهير اين علوم اظهار نظر كرده و با مشاهده اشعار و آثار فردى هم چون ملاى رومى اينگونه حكم كند كه معرفت او معرفتى اشعرى افلاطونى است , و آن گاه اين معرفت را در برابر شخصى قرار دهد كه قائل به نظام على است

علت اين قضا و داورى ناصواب ناآگاهى نسبت به مفاهيم و معانى بلندى است كه ملاى رومى در مثنوى و ديگر آثار خود اظهار مى دارد

اگر معرفت شناس حظى از معرفت عرفانى داشته , و تنها از