از نظر شخصى كه اين سخن را گفته است , مناسك حج از آن جهت كه خود داراى حقيقت و باطنى الهى هستند , از تقدس و ثبات برخوردار نمى باشند بلكه اين مناسك همان رسوم جاهلى اعرابند كه پيامبر بدون مقابله و رويارويى با عدات مردمى كوشيد تا با استفاده از همان قالبها براى تامين نظام ارزشى و آرمانهاى اجتماعى خود استفاده كند

نتيجه تحليل فوق اين است : در صورتى كه شرايط مردمى و اجتماعى جديدى حاصل شود , هيچ دليلى براى حفظ اين مناسك و بلكه براى بقاء اين عبادت وجود نخواهد داشت

آيا اين سخن جز همان است كه گفته شود , اسلام احكام اقتصادى و سياسى خاصى را مورد نظر نداشته , بلكه از احكام موجود در هر جامعه تا آنجا كه مغاير با ارزشهاى كلى او نباشد استفاده خواهد كرد

تنها تفاوت اين دو گفتار در اين است كه يكى از اين دو درباره احكام عبادى اسلام است و ديگرى در مورد احكام اقتصادى و يا سياسى آن مى باشد البته ضرورت وجود احكام عبادى در اسلام چندان واضح است كه مانع از اظهار نظر صريح منكران آن مى گردد , بلكه آنها را در صدد مفرى براى توجيه تفكيك بين اين احكام و سائر احكام بر مى آورد

شايد در وجه اين تفكيك گفته شود , كه در احكام عبادى , صرف عبوديت و تسليم مطرح است و لذا همانند قواعد ارزشى بيانگر