یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 494

دارند (رجوع به ورقههای «توبه و اثر گناهان»). وقتی ما واقعاً مؤمن هستیم که به آثار گناهان اعتراف و تصدیق داشته باشیم.

متأسفانه بعضی اینطور خیال میکنند که گناه خوشبختی است ولی چون خداوند نمیخواهد که بشر دو خوشبختی داشته باشد هم در دنیا و هم در آخرت و باید از دو خوشبختی یکی را انتخاب کند، از این جهت هر که در دنیا خوشبخت شود، به جرم این خوشبختی باید در آن جهان عذاب بکشد. این است طرز تصور مردم از گناه که مستند به یک همچو فکر غلطی است. این است که گناهان را عین خوشبختیها میدانند و حال آنکه مطلب برعکس است؛ خوشبختی گناه نیست یا گناه چون خوشبخت کننده است گناه نیست، بلکه بدبختی گناه است و به تعبیر دیگر گناه چون موجب بدبختی است گناه است.

به هر حال گناهان آثار دارد: روحی و جسمی، مستقیم و غیرمستقیم. گناهان اجتماعی بدبختیهای غیرمستقیم است، یعنی اولًا و ابتدائاً اثر گناه عاید اجتماع میشود ولی بعد چند برابر شده و برمیگردد. در اجتماع قانون محاکات و مشابهه حکمفرماست.

اجتماع، هم خوبی را چندبرابر میکند و هم بدی را. افراد اجتماع هر کدام به منزله آیینهای نسبت به دیگری میباشند و آنچه در دیگران است حکایت میکنند (رجوع شود به ورقه «ایمان به حقایق دین شأن اقلیت پخته است»).

2. گفتیم که بعضی خیال میکنند که خدا انسان را میان دو خوشبختی یا دو بدبختی مخیر کرده است. اولًا این مطلب فی حد ذاته درست نیست. پیغمبر اکرم و هیچ پیغمبری به مردم نگفت ایهاالناس! شما برای اینکه در آن جهان خوشبخت شوید بیایید و در این دنیا متحمل بدبختی بشوید. برعکس، بدبختی دنیا را معلول تمرد از پیشنهادهای خود ذکر کردند. در اسلام که یک دین اجتماعی است نویدهای بزرگ دنیایی است: وَ نُریدُ أنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفوا فِی الْأرْضِ