یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 491

خودکشی و آثار خودکشیها، ناراحتی و اضطراب و دلهره نسبت به عدالت جهانی، بی بهرگی از لذات روحانی (حلاوت ایمان، طعم ایمان، مزه ایمان، ذوق ایمان).

3. تفسیر کامل سوره عصر.

4. زندگی اجتماعی نوعی شرکت است که در وظایف تقسیم میشود و بهرهها. انسان طبعاً میخواهد کمتر وظیفه انجام دهد و بیشتر بهره ببرد. عدالت عبارت است از تناسب میان وظیفه و بهره، تکلیف و حق. حالا باید دید که چکار باید کرد که عدالت به مفهومی که گفته شد مقدس گردد و مورد احترام، طبعاً حقوق دیگران محترم، وظیفه خود نیز مقدس و محترم باشد (به طورکلی مسأله تقدس بخشیدن به مفاهیم حقوق، عدالت، وظیفه، تکلیف، مسؤولیت). این است جای خالی.

یک زندگی سالم احتمالًا باید:.

الف. عدالت در آن مقدس و محترم باشد، حقوق دیگران، حقوق خود به عنوان حقوق خود نه به عنوان منافع خود، تکالیف خودم به عنوان افتخار انجام خدمت به اجتماع، تکالیف دیگران نیز به [عنوان] یک امر متعلق به اجتماع و لهذا امر به معروف نیز مقدس است و نه تنها مزاحمت و سلب آزادی نیست بلکه انجام یک وظیفه اجتماعی است از نظر آمر، یعنی انجام وظیفه نکردن دیگران برای من یک وظیفه مقدس اجتماعی ایجاب میکند به نام امر به معروف و نهی از منکر.

ب. محبت به یکدیگر، انسان دوستی، برادردوستی، به دیگران مهربانی و احسان و خدمت کردن به صورت فرهنگی، بهداشتی، اقتصادی، اخلاقی و تربیتی، ارشاد و راهنمایی.

ج. اعتماد و اطمینان متقابل به تقوای زبان، عفاف جنسی، تقوای سیاسی.

د. حس مقاومت در برابر مفاسد اجتماعی، سنگریها، فسادگریها، به عبارت دیگر شجاعت در مقابل زورگوییها.

ه. رابط وحدت و اتحاد و یگانگی و به عبارت دیگر همدلی، همفکری که همه ناشی از هم ایمانی است نه همخونی، همشهریگری،