یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 476

شیرین کردن تلخیها و سبک کردن سنگینیها و ازاله وحشت مرگ و یأس پیری، قابل تحمل کردن مصائب، جلوگیری از بیماریهای عصبی، آسان کردن گذشتن از مطبوع به خاطر مصلحت (شمارههای الف، ب، ج، د، ز، یب).

چهارم در روابط اجتماعی یعنی در اخوت و احساسات یگانگی و صمیمیت که «إنَّمَا الْمُؤْمِنونَ إخْوَةٌ»، و در حس اجرای عدالت اجتماعی و قناعت و سازش هرکس به حد خود و حق خود، و در اطمینان به دیگران که این فوق العاده مهم است که انسان به زن و فرزند و رفیق خود بتواند اعتماد کند. داستان حجازی و مردی که زن خود را بیدین کرد، شاهدی است بر مدعا یعنی پشتوانه عدالت. رجوع شود به شماره و و یج و ید و یه.

پنجم در تأثیر دین در شخصیت انسان یعنی در تضعیف و تقویت شخصیت انسان. و چون شخصیت انسان مربوط است به اینکه قوی باشد یا ضعیف، بینش و ذکاوت بیشتری داشته باشد یا کمتر، پس این جهت مربوط است به مسأله قدرت و علم که در نمره 2 گفتیم.

4. راجع به تأثیر دین در خوشی و بهجت، قرآن میفرماید:«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکرٍ أوْ انْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیوةً طَیبَةً وَ لَنَجْزِینَّهُمْ أجْرَهُمْ بِأحْسَنِ ما کانوا یعْمَلونَ». قرآن در این آیه خوشی و بهجت دنیا و آخرت را توأماً نتیجه ایمان معرفی کرده است ..

5. راجع به تأثیر ایمان در حسن روابط اجتماعی:

حسن روابط اجتماعی، محبت، عدالت، قدرت.

اطمینان متقابل:

حسن روابط اجتماعی به سه چیز است: اول عدالت، دوم محبت، سوم قدرت (در مقابل زور). عدالت یعنی هرکس به حقوق خود قانع و برای حقوق دیگران احترام قائل باشد، از ظلم و ستمگری و استثمار که لازمه طبیعت بشری است پرهیز کند. احتیاج انسان به اطمینان از ناحیه دیگران در همین جا معلوم میشود. محبت یعنی اینکه به دیگران و سرنوشت آنها علاقه مند باشد و محبت بورزد، خاری که پای دیگران برود مثل این است که در چشم او فرورفته باشد، «ولو أنّ امرأً مسلماً مات علی هذا أسفاً ...».