یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 328

این که وجود عقلی و فکری او شد، بنا بر اصالت شخصیت روحی که شخصیت واقعی هرکس «من» اوست نه ساختمانش حتی ساختمان مغز، و بنا بر اتحاد عاقل و معقول و مرید و مراد عین او میشود.

ما در مباحث معارف اسلامی در شبهای دوشنبه که استخراج شده است، بحث جامع و مفیدی درباره خود واقعی انسان کردیم و گفتیم انسان در یاد هرچه باشد و متوجه به هرچه باشد خود را فراموش میکند الّا توجه به خدا که خود واقعی را به یاد میآورد و این بدان جهت است که از یک نظر حقیقت هر چیز خداست و از جهت دیگر این است که خداوند تنها حقیقتی است که محو شدن در او تاریکی نمیآورد و بهتر انسان را روشن میکند [1] واقعاً این خاصیت در آفت زدگی دنیا هست که انسان را از خود بیگانه میکند و حتی فلسفه زندگی در نظر انسان مسخ میشود، وسیله هدف میشود و هدف فدای وسیله میگردد و حکومت آن وجود فکری آن آفت مانع میشود که اندیشه انسان مجال درک داشته باشد.

مثلًا آنجا که مال هدف میشود، یک انسان- که فلسفه ثروت وسیله بودنش است- در خدمت پول قرار میگیرد و افزایش پول گرچه مستلزم نقص آسایش و عمر و سایر بهرههای زندگی خودش است عین افزایش شخصیت خودش تلقی میشود. این است که امیرالمؤمنین میفرماید:«عجبت للبخیل یستعجل الفقر، یعیش فی الدنیا عیش الفقراء و یحاسب حساب الاغنیاء» افرادی که واقعاً به صورت خدمتگزاران کمربسته و فداکار و مجاهد و برده تن خالص لایملک لنفسه نفعاً و لاضرّاً درآمده بودند، و این است که انسان میفهمد که چقدر زیبا فرمود امیرالمؤمنین جمله سابق الذکر را.

و همچنین آن که جاه زده میشود. جاه و مقام برای غالب پادشاهان، امرا و دیگران به صورت یک بیماری درمیآید که محبوب بالذات در حد فراموشی محبّ میشود، به جای اینکه موجب قدرت و

---

[1]. رجوع شود به ورقههای «روح، خود واقعی و خودخیالی».