یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 293

زیبا و یا علم و یا فعلی و فنی مانند شعر، هنر، ابداع، ابتکار، نوآفرینی.

در مکتب افلاطون و سقراط به این کمال زیاد برمیخوریم. به هر چیز از جنبه زیبایی نگریسته میشود، حتی به علم و قدرت و اخلاق. علم از آن نظر خوب است که زیباست، اخلاق از [آن] نظر خوب است که زیباست، قدرت از آن نظر خوب است که زیباست، حتی حقیقت از آن نظر خوب است که زیباست [1]. مرکب این راه ذوق است.

و. کمال مساوی است با قدرت. انسان کامل یعنی انسان قدرتمند و نیرومند و غالب بر حریف و موفق در تنازع بقا، مسلط بر طبیعت و مسلط بر انسانهای دیگر. قدرت به وسیله نفرات، قدرت به وسیله تشکیلات، قدرت به وسیله علم و صنعت (این است که یکباره کمال انسانی از اوج روحانی خودش به حضیض جسمانی تنزل میکند و همه چیز وسیله مادیات و زندگی دنیایی میشود).

اروپای جدید از زمان بیکن به این طرف، علم را از خدمت حقیقت گرفت و در جنبه روحانی آن را ساقط کرد، قداست علم از بین رفت و در خدمت قدرت گماشت، و این همان چیزی است که ما متجددانه آن را تبلیغ میکنیم. این کار در عین اینکه از نظر قدرت بخشیدن به بشر خدمت بزرگی بود، از نظر دور کردن بشر از حقیقت پرستی و حقیقت خواهی خیانت و جنایت بزرگی بود. گفته شد تنها علمی ارزش دارد که به بشر قدرت و نیرو میبخشد، باقی همه هیچ است. علم برای انسان در ردیف شاخ و چنگال و دندان برای حیوان قرار گرفت، زندگی تنازع بقا شد و علم و صنعت ابزار این جنگ و

---

[1]. کمال بنا بر هر یک از چهار نظریه سابق جنبه روحانی دارد.