یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 285

4. داستان حضرت و ابن مسعود و مصحف.

5. الهی سینهای ده آتش افروز ... هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست.

6. پس چرند است که «عاقل مباش ...». سقراطی بودن اما نحیف و لاغر بهتر است از خوکی فربه و ضریه.

7. بیماری غیر از درد است. درد اعلام و اخطار است، بیداری و آگاهی است. حسرت و زاری که در ....

8. جمله «صدیق کل امرئ عقله و عدوه جهله» نقطه مقابل آن شعر است که: دشمن جان من است ... گوینده آن شعر به ضررهای بیحسی و بی دردی و لختی و چشم و گوش بسته بودن [توجه] نکرده است.

9. دردها دو قسم است: درد خدا و آخرت، درد غربت، و دیگر درد انسانها. همان طوری که میدانیم تمام این در دو جمله خلاصه میشود:

رابطه با حق، رابطه با خلق. درد عرفانی مربوط است به رابطه با حق و درد اجتماعی مربوط است به رابطه با انسانها (رجوع شود به ورقههای «انسان و غربت او در این جهان».

10. میتوان گفت که درد سومی هست و آن در رابطه انسان با خودش است از قبیل درد زیردست بودن، درد منت کشیدن، درد تأخر، درد اسارت.

11. سید جمال در زمان خود چیزی حس میکرد که دیگران حس نمیکردند و دردی داشت که دیگران در اثر عدم حساسیت و لختی حس نمیکردند. از خود مردم بیشتر درد آنها را حس میکرد.

12. مردم در خواب حس نمیکنند. آیا نباید مزاحم خواب مردم شد که در راحتی بیحسی بمانند یا باید مزاحم خواب آنها شد و بیدارشان کرد تا حس کنند و ناراحت شوند؟.

13. پس خلاصه این است که انسان کامل در یک تعبیر جامع یعنی