اروپا مینگریم میبینیم افرادی مانند ژان پل سارتر در شش و پنج این مسأله گرفتارند و چون در فلسفه خود به مسأله انتخاب و اختیار و آزادی تکیه کردهاند، خدا را نمیخواهند قبول کنند. ژان پل سارتر میگوید: چون به آزادی ایمان و اعتقاد دارم نمیتوانم به خدا ایمان و اعتقاد داشته باشم، زیرا اگر خدا را بپذیرم ناچارم قضا و قدر را بپذیرم و اگر قضا و قدر را بپذیرم آزادی فرد را نمیتوانم بپذیرم و چون نمیخواهم آزادی را نپذیرم و به آزادی علاقه و ایمان دارم پس به خدا ایمان ندارم.

از نظر اسلام، اعتقاد و ایمان به خدا مساوی است با اینکه انسان آزاد و مختار باشد. آزادی به معنای واقعی، گوهر انسان است. قرآن کریم خدا را بسیار بزرگ و اراده و مشیتش را عامّ معرفی میکند، ولی از آزادی نیز سخت دفاع میکند:

هل اتی علی الانسان حین من الدّهر لم یکن شیئا مذکورا. انّا خلقنا الانسان من نطفة امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعا بصیرا. انّا هدیناه السّبیل امّا شاکرا و امّا کفورا [1].

آیا بر انسان روزگاری گذشت که چیزی نبود که از آن یاد شود؟ ما او را از نطفه مخلوطی که دارای خلطها بود آفریدیم؛ خلطهایی که موجب استعدادهای گونهگون بود و او را در معرض آزمایش قرار میدهیم. پس ما او را بینا و شنوا قرار دادیم و راه به او نشان دادیم، و او خود مختار است که شکرگزار باشد یا کافر نعمت.

یعنی او آزاد است؛ میخواهد راه صحیح را انتخاب کند و میخواهد راه کفران نعمت را انتخاب کند.

باز قرآن میفرماید:

من کان یرید العاجلة عجّلنا له فیها ما نشاء لمن نرید ثمّ جعلنا له جهنّم یصلیها مذموما مدحورا. و من اراد الآخرة و سعی لها سعیها و هو مؤمن فاولئک کان سعیهم مشکورا. کلّا نمدّ هؤلاء و هؤلاء من عطاء ربّک و ما کان عطاء ربّک محظورا [2].

هر که به نعمتهای زودگذر بسنده کند، از آن نعمتها هر چه خواهیم به هر کس که