بگذارند و تا امروز که چهارده قرن تقریباً از آن زمان میگذرد، کمتر افرادی در شرق و غرب عالم پیدا شدهاند که توانسته باشند بین این دو عقیده فرق بگذارند.

سرچشمه اصلی

سرچشمه اصلی این نوع تعلیم که بشر را در عین اعتقاد به قضا و قدر، به تسلّط او بر سرنوشت نیز معتقد میکند، قرآن کریم است. قرآن کریم از قضاهای متعدّد نام میبرد:

هو الّذی خلقکم من طین ثمّ قضی اجلا و اجل مسمّی عنده [1].

اوست که شما را از گل آفرید و اجلی معین کرد و اجل نام برده شده در نزد خود اوست.

قرآن کریم در عین اینکه از لوح محفوظ و کتاب ازلی و تقدیر گذشته دم میزند و میگوید:«و لا رطب و لا یابس الّا فی کتاب مبین»، یا میگوید:«ما اصاب من مصیبة فی الارض و لا فی انفسکم الّا فی کتاب من قبل ان نبرأها»، در عین حال میگوید:

کلّ یوم هو فی شأن [2].

خداوند هر روز دست درکاری است.

از رسول خدا (ص) سؤال شد: «انحن فی امر فرغ منه ام فی امر مستأنف؟» (آیا ما به کارهایی سرگرمیم که خداوند از آنها فارغ شده است، یا آنکه پس از این، تکلیف آنها روشن میشود؟) فرمود: «فی امر فرغ منه و فی امر مستأنف» [3] (شما به کارهایی سرگرمید که هم خداوند از آنها فارغ شده و هم فارغ نشده است).