تحقیق در اسرار کائنات و فوائد و مصالح آنها میدانند.

ولی حکمای الهی، هم از طریق «لم» وارد میشوند و به بیانی که در بالا نقل کردیم صورت برهانی میدهند؛ از این راه وارد میشوند که جهان که اثر خداوند است، به منزله ظلّ و سایه باری تعالی است، خداوند جمیل علی الاطلاق است، و ظلّ جمیل، جمیل است؛ و هم به تجزیه و تحلیل ماهیت شرور و اینکه شرور عدمیاند و مجعول بالعرضاند نه بالذات، میپردازند؛ و هم ضرورت شرور و لا ینفک بودن آنها را از خیرات، و به عبارت دیگر تجزیه ناپذیر بودن آفرینش را اثبات میکنند؛ و هم به بحث در آثار و فوائد شرور میپردازند.

ما در اینجا درباره برهان لمّی به شکلی که حکما میآورند بحثی نمیکنیم زیرا از سطح این رساله خیلی بالاتر است، ولی قسمتهای دیگر را تشریح میکنیم.

همچنانکه قبلا گفتیم، ایرادها و اشکالات این مسأله، تحت دو عنوان خلاصه میشود: تبعیضها، شرور. اول وارد بحث تبعیضها میشویم و سپس شرور را در بخشی جداگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم.