یونانیان و سایر متقدمین استفاده شده است باید بگوییم اصل مدعا مورد توجه و قبول آنان بوده است و آنان در تعریف علم و ادراک به این حقیقت پی برده بودند که علم عبارت است از وجود تجرید شده ماهیت معلوم در نفس عالم. فارابی در کتاب تعلیقات [1] میگوید: «المعقول من الشئ هو وجود مجرد من ذلک الشئ». ابن سینا در «طبیعیات» شفا نظیر این تعبیر را دارد [2].

مواضعی که حکمای اسلامی این بحث را مطرح کرده اند

قبل از آنکه فصل مخصوصی تحت عنوان «وجود ذهنی» باز شود فلاسفه یا در مباحث «مقولات» و یا در مباحث «نفس» و یا در مباحث «عقل و معقول» و مباحث «کلّی» درباره علم و ادراک و مسائل مربوط به آن بحث میکردهاند. از بعض کلمات که در آنجا گفته شده استفاده میشود که مدعای باب وجود ذهنی از نظر آنها محرز و مسلّم بوده است؛ ایراداتی هم که متکلمین بر فلاسفه گرفتهاند بر اساس همان اصل مسلّم بوده است هر چند از قرن هفتم به بعد که نظریه «اشباح» در توجیه کلام فلاسفه پیدا شد گروه زیادی مسلّم بودن اصل مدعا را انکار کردند. تمام طرفداران نظریه اشباح نظر خود را نظر همه فلاسفه گذشته دانستند و مدعی شدند که نظر گذشتگان با نظریه اشباح منطبق است و گروهی از غیر آنها نیز در اینکه منظور فلاسفه چه بوده تردید کردند.

تردید در مدعای حکما توسط میر سید شریف

میر سید شریف در حاشیه شرح حکمة العین میگوید: حکما همواره از وجود ذهنی به «صورت» و «مثال» تعبیر کردهاند و اشبه این است که مقصودشان وجود نفس ماهیت است نه شبح ماهیت [3].