responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فلسفۀ تاریخ ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 253

که هست تفسیر کند، بلکه باید آینده بیاید تا این زمان را بتوان خوب تفسیر کرد. غالباً اینجور است. گاهی کارهای خیلی بزرگ در زمان خودشان محکوم میشوند ولی زمان آینده نشان میدهد که این کار بی جهت در زمان خودش محکوم شده، و برعکس گاهی یک کار در زمان خودش از نظر تفسیر مورد تحسین قرار میگیرد، خیلی قهرمانانه تلقی میشود و «خوب» تفسیر میشود، بعد آینده نشان میدهد که یک اشتباه بزرگ بوده است.

این است که میتوان گفت که تاریخ به معنای علم و تفسیر هم رو به تکامل است نه به دلیل اینکه حتماً آینده کاملتر از گذشته است، بلکه فقط به دلیل رابطهای که میان آینده و گذشته هست، چون هر آیندهای به منزله محصولی است که بذرش در گذشته پاشیده شده است. آن زمانی که بذری را میپاشند، نمیشود کاملًا قضاوت کرد که آیا این کشاورز عملش را خوب انجام داد یا آن یکی. البته تا حدی میشود. ممکن است بگویند ما دیدیم که این یکی زمین را خیلی خوب آبیاری کرد، خیلی خوب شخم زد، فلان کار را کرد و بجا کرد، آن یکی فلان کار را نکرد و بجا کرد. ولی آینده که موقع برداشت محصول است بهتر قضیه روشن میشود که آیا کار این درست بوده یا نه.

بسا هست آن که ما میگفتیم فلان کارش اشتباه است، کار او درست از آب دربیاید و آن که فکر میکردیم کارش درست است، کار او غلط از آب در بیاید. این حتی به تکامل هم صد درصد ارتباط ندارد. به دلیل اینکه آینده همیشه نتیجه گذشته است، پس آینده بهتر میتواند گذشته را تفسیر کند و لهذا این غلط است که ما میگوییم- از نظر تفسیری نه از نظر ثبت وقایع- [بهترین تاریخها نزدیکترین تاریخهاست.] بله، از نظر ثبت وقایع شاید بشود گفت بهترین تاریخها نزدیکترین تاریخهاست. تازه آن را هم نمیشود گفت، چون آن که در نزدیک است بیشتر تحت تأثیر عواطف و احساسات خودش است. ولی از نظر تفسیر نمیشود این حرف را زد. مثلًا نمیتوان گفت کسی که در قرن اول هجری بوده بهتر میتوانسته است حوادث صدر اسلام را تفسیر کند تا ما که بعد از چهارده قرن آمدهایم. اتفاقاً ما که بعد از چهارده قرن آمدهایم بهتر میتوانیم آن حوادث را [تفسیر کنیم] چون آن حوادث با دنبالهها و معلولات خودش حضور دارد مثل بذری که پاشیده شده و ثمر داده است، اکنون ما بهتر میتوانیم درباره آن قضاوت کنیم.

نام کتاب : فلسفۀ تاریخ ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 253
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست