روز رسیدن همه به یکدیگر است، در کار نیست: «چون بگذریم دیگر نتوان بهم رسیدن».

تا اینجا شعرها جهان بینی حافظ را تقریباً نشان میدهد. در این جهان بینی تنها چیزی که باقی مانده، انکار خداست که صریح دیده نمیشود اگرنه، چیزهایی که تقریباً در همان حد است وجود دارد. انکار معاد یا خود همان شک در این جهت، چیزی است که با توحید هم پُری سازگار نیست. از این که بگذریم، میآییم سراغ چیزهایی که به منزله نتیجه این جهان بینی و این افکار است. به اصطلاح آن جهان بینی اوست، این ایدئولوژی او؛ یعنی براساس آن فکر دستوری میدهد: حالا که کار جهان هیچ در هیچ است، حالا که جبر مطلق است، حالا که سر از اسرار کون نمیشود درآورد، حالا که اصلًا کی میداند ما در یک وقتی به همدیگر میرسیم یا نمیرسیم، و بلکه گاهی به صورت جزم میگوید اصلًا دومرتبه به همدیگر نخواهیم رسید، این اصول جهان بینی که محرز شد، حالا وقت نتیجه گیری است.

ایدئولوژی حافظ طبق این نظریه :

الف . دم غنیمت شمردن

. یکی از نتیجه گیریها آن چیزی است که حافظ به صورت «دم» بیان میکند، کما اینکه این مسئله «دم» در شعر خیام هم زیاد است که دم را- یعنی زمان حال را- غنیمت بشمار، نه فکر گذشته بکن نه فکر آینده، نه غصه گذشته را بخور که چرا چنین شد، و نه غصه آینده، فکر گذشته و فکر آینده تو را از عیش نقد باز میدارد و برای اینکه حداکثر استفاده را از این عمر موقت کوتاه ببری نه فکر گذشته کن نه فکر آینده، دم غنیمت بشمار، و چقدر در شعر حافظ این مسئله حال و دم آمده: