ایراد بر مقدمه اول برهان محرک اول بر اساس فیزیک جدید

ایراد دیگر ایرادی است که روی اصول علمی جدید بر برهان محرک اول گرفته شده است که دامنهاش نه تنها این برهان بلکه بسیاری از مسائل حرکت را میگیرد و ممکن است کسی گمان کند بیشتر مسائل حرکت در فلسفه را بیاعتبار میکند.

گفتیم که برهان محرک اول ارسطو مبتنی بر چهار اصل است. اصل اول این است که هر حرکتی نیازمند به محرک است، اصلی که در حد بدیهی برای ما جلوه میکند.

ما قبل از اینکه برهان این اصل را ذکر کنیم ایرادی را که از ناحیه فیزیک جدید مطرح شده، بیان میکنیم. آنها به برهان کاری ندارند، میگویند تجارب علمی امروز در فیزیک ثابت کرده است که حرکت نیاز به محرک ندارد. به عبارت دیگر حرکت از آن جهت که حرکت است احتیاجی به عامل ایجاد کننده ندارد.

ممکن است کسی بگوید که اگر اینطور است پس همه اتومبیلهای دنیا باید بدون بنزین حرکت کنند. میگویند: نه، [اولًا] «تغییر مقدار حرکت» نیاز به عامل دارد.

[ثانیاً] وقتی اتومبیل حرکت میکند هوا به صورت یک عایق در مقابل این حرکت عمل میکند مثل وقتی که در آب شنا میکنیم گرچه عایق بودن آب بیشتر است. از هوا که وارد آب میشویم، عایق بودن آب را خوب احساس میکنیم، اما هیچ وقت از خلأ وارد هوا نشدهایم تا بفهمیم که هوا چقدر مانع بزرگی است. وقتی سوار اتومبیل هستیم، اگر دستمان را از پنجره بیرون بیاوریم فشار هوا را احساس میکنیم. پس اتومبیل علاوه بر اینکه برای تغییر از حالت سکون به حرکت به عامل محرک نیاز دارد برای آنکه با عایقها هم مبارزه کند نیاز به نیروی محرک دارد.

اگر ما فضایی فرض کنیم که در آن فضا هیچ عایقی وجود نداشته باشد- اگرچه این یک فضای فرضی است- و گلولهای داشته باشیم که به دقت عقلی، کره باشد و هیچ نیروی دیگری در کار نباشد و ما این کره را روی سطح کاملًا صاف به حرکت درآوریم این گلوله تا ابد به حرکت خود ادامه میدهد بدون اینکه هیچ عاملی در کار باشد. قانون نیوتن میگوید هر جسمی، هر حرکتی که دارد حفظ میکند مگر آنکه عاملی آن را تغییر بدهد. اگر عاملی این حرکت را سریعتر کند باز آن حالت دوم حفظ میشود و اگر عاملی حرکت را به صفر برساند جسم ساکن میشود و همان حالت را حفظ میکند.

پس در مقابل آن اصل ارسطویی که میگوید جسم در حرکت خود نیازمند به یک عامل و محرک است، این اصل میگوید جسم در «حرکت» خود نیازمند به هیچ عاملی