اگر تقوای الهی داشته باشید خداوند به شما راه بیرون شدن از مضیقهها و تنگناها قرار میدهد و هم برای شما نوری قرار میدهد که در تاریکی نمانید پیغمبران معلم تقوا و طهارت و فضیلت میباشند. تقوا و طهارت روحی که پیدا شد، دشمنان عقل یعنی اغراض و هوا و هوسها به گوشهای میگریزند و حکومت عقل را مستقر و ثابت میکنند.

امیرالمؤمنین علیه السلام میفرماید:

تو سه نوع دوست و سه نوع دشمن داری. دوستان تو یکی آن کس است که مستقیماً با خود تو دوست است و دیگری دوست دوست توست و سومی دشمن دشمن توست. اما دشمنان تو یکی آن کس است که مستقیماً با خود تو دشمن است و دیگری دوست دشمن توست و سومی دشمن دوست توست [1]

پس یکی از انواع دوستان، دشمنِ دشمن آدمی است. دشمن دشمن، دست دشمن را میبندد. دست دشمن که بسته شد، دست خود شخص بهتر باز میگردد.

اگر رابطه تقوا و طهارت اخلاقی را با عقل و بینش در نظر بگیریم که چگونه اخلاق پاک به صفا و روشنی عقل کمک میکند، میبینیم که از نوع کمک و معاونتی است که دشمن دشمن شخصی به وی میکند؛ یعنی دست دشمن عقل را که همان هواها و هوسها و خشم و شهوتهاست میبندد و قهراً دست عقل باز میگردد. مولوی میگوید: