میگویند بزرگترین دشمنان بشر احساسات سرکش و نفس امّاره اوست. هیچ دشمنی به پایه این دشمن نمیرسد.

علت این امر این است که این دشمن به نقطهای دسترسی دارد و مرکزی را خراب میکند که هیچ دشمن دیگر به آن نقطه و به آن مرکز دسترسی ندارد. آن نقطه و آن مرکز، دستگاه تشخیص و بینش انسان است. آدمی در برابر هر دشمن با نیروی عقل و تدبیر ایستادگی میکند و اگر دشمنی توانست در مرکز تدبیر و بینش اختلالی به وجود آورد بدیهی است که از هر دشمنی خطرناکتر است.

درباره پیغمبران گفتهاند که آنها خدمتگزار عقل و فطرتاند، همان طوری که طبیب خدمتگزار طبیعت و مزاج بدن است. خدمتی که پیغمبران به عقول بشر میکنند از نوع خدمت یک آموزگار نسبت به شاگردان خود نیست که یک کتاب معین و یا یک علم و فن معین را به شاگرد تعلیم کند، بلکه پیغمبران از همان راه که به تهذیب اخلاق و پاک نگه داشتن نفوس مردم به آنها خدمت میکنند از همان راه به عقلها و خردهای آنها نیز کمک میکنند. اگر اخلاق آدمی تعدیل شود و جلو حکومت هوا و هوس و حرص و طمع و خشم و شهوت گرفته شود برای عقل و فکر آدمی آزادی پیدا میشود، دست عقل باز میگردد.

قرآن کریم میفرماید:

اگر تقوای الهی داشته باشید خداوند به شما مایه تمیز حق و باطل عنایت میفرماید علی علیه السلام میفرماید: