وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَشیدٍ. افَلَمْ یسیروا فِی الْارْضِ فَتَکونَ لَهُمْ قُلوبٌ یعْقِلونَ بِها اوْ اذانٌ یسْمَعونَ بِها ... [1]

3. فلسفه احکام

یکی دیگر از دلایل حجیت عقل از نظر قرآن این است که برای احکام و دستورها فلسفه ذکر میکند. معنای این امر این است که دستورِ داده شده معلول این مصلحت میباشد. علمای اصول میگویند مصالح و مفاسد در سلسله علل احکام قرارمیگیرند. مثلًا قرآن در یک جا میگوید نماز بپای دارید و در جای دیگر فلسفهاش را هم یادآوری میکند:

انَّ الصَّلوةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ [2].

اثر روحی نماز را متذکر میگردد که چگونه به انسان تعالی میدهد و

[1]. حج/ 45 و 46.

[2]. عنکبوت/ 45